Δημοσιευσεις και Παρουσιασεις

Τα πρόσωπα του ξένου

Δεύτερη έκδοση συμπληρωμένη

Πρόλογος: Γρηγόρης Αμπατζόγλου

Επίμετρα: Κατερίνα Δασκαλάκη, Αριέλλα Ασέρ

Εκεί όπου η ψυχανάλυση συναντά την τέχνη, δώδεκα κείμενα για κείνους που διαβαίνουν τα σύνορα κι αλλάζουνε πρόσωπα, σ’ ένα βιβλίο που αφήνεται στους συνειρμούς του για ν’ ακούσει ελεύθερα μέσα απ’ αυτούς.

Τι σημαίνει για έναν άνθρωπο να χάνει τον οικείο χώρο του; Πού θα ανήκει, ποιο θα είναι το σπίτι του απ’ όπου θα ξεκινά κάθε μέρα τη ζωή του;

Ο ψυχαναλυτής αναζητεί την αλήθεια στην ιστορία και τη γεωγραφία των νοημάτων. Θεωρεί ότι ένα κανονικό, αναμενόμενο περιβάλλον είναι απαραίτητο για να ξετυλιχτεί η ζωή του ανθρώπου. Οι εκτοπισμένοι έχουν ανάγκη να δημιουργήσουν δυνητικούς χώρους της τέχνης για να αναπαραστήσουν τις ρήξεις των σταθερών πλαισίων, τα ρήγματα στους δεσμούς με τους άλλους.

Αναζητώ λοιπόν τη συνοχή των ξεριζωμένων νοημάτων ακολουθώντας ξανά τα νήματα που υφαίνονται από τον ξένο του Καμύ στον αρνητή του Μέλβιλ, στην αδιαφορία και στην ακηδία που ζούμε σήμερα, στον Ιούδα που καίγαμε κάθε χρόνο στην πυρά του μίσους, στην οικογενειακή γιορτή όπου περιμέναμε ξένους, στους ναυαγοσώστες του Παπαδιαμάντη που δεν μπορούσαν να καταργήσουν το τυχαίο με τις ζαριές τους, στον Οδυσσέα που διαρκώς δεν γύριζε σπίτι, στην ποντικοπαγίδα που έστησε ο Άμλετ για να ειπωθεί το ανείπωτο, στη νοσταλγία του Ταρκόφσκι που δεν μπορούσε να γίνει ένας ξένος, στο βλέμμα του Αγγελόπουλου που αγωνιζόταν να αποκαταστήσει τα αρχεία της μνήμης, στις ξένες λέξεις που η μικρότερη από τις τρεις αδελφές του Τσέχοφ φοβήθηκε ξαφνικά ότι τις χάνει.

Άθροισα εδώ αυτά τα νήματα σαν σωσίβια που χρειάστηκα για τις κατακλυσμιαίες υπερβολές της πραγματικότητας, για τις θύελλες των συναισθημάτων, για τα ναυάγια του υποκειμένου, σήμερα, γύρω μας.

Ο Σωτήρης Μανωλόπουλος είναι ψυχαναλυτής. Εκπαιδεύτηκε στην Καναδική Ψυχαναλυτική Εταιρεία και ειδικεύτηκε στην Παιδοψυχιατρική στο Πανεπιστήμιο της Οτάβας, όπου ορίστηκε επίκουρος καθηγητής. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα, εργάστηκε ιδιωτικά, καθώς και σε ψυχιατρικές νοσοκομειακές μονάδες για ενηλίκους, παιδιά και εφήβους. Υπηρέτησε ως διευθυντής εκπαίδευσης και πρόεδρος της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας, είχε δε επί σειρά ετών την ευθύνη της έκδοσης του Δελτίου της. Έχει μελετήσει και διδάξει σχετικά με την ψυχοσεξουαλικότητα, το τραύμα και τη λειτουργία των θεσμών, την ψυχανάλυση παιδιού και εφήβου, και τις φροϋδικές ρίζες των Κλάιν, Μπίον και Γουίνικοτ. Έργα του είναι: Τραγική ανάγνωση της ιστορίας ( Ίκαρος, 2010), Ψυχικοί δεσμοί, κοινωνικοί θεσμοί (Γαβριηλίδης, 2011), Για τον Χαρακτήρα (ΜΕΤΑ, 2012), Δρόμοι της εφηβείας (νήσος, 2015), Τα διαβατικά (Αρμός, 2016), Τι λένε οι άνθρωποι στον δρόμο και τι ακούει ο ψυχαναλυτής (Αρμός, 2017), Ψυχική σκηνή και αρχαίο δράμα (Γαβριηλίδης, 2017, Αρμός, 2021), Τα πρόσωπα του ξένου (Αλεξάνδρεια, 2017, 2024), Τα σύνορα του πολιτισμού. Η Τρίτη πραγματικότητα (Αλεξάνδρεια, 2020), Ανήμερη Χώρα (Μελάνι, 2022), Psychoanalysis and Euripides’ Suppliant Women. A tragic Reading of Politics (Routledge, 2022), Ανοίγοντας τον εαυτό μας. Ένα σπίτι για τον ξένο (Αρμός, 2023).        

'Ο ΠΑΤΕΡΑΣ' με κείμενα από το 8ο Διεθνές Ψυχαναλυτικό Συμπόσιο Δελφών

Πρόσωπα της εξουσίας - Αυθεντία και αυταρχισμός

Δεν είμαστε οι δημιουργοί των Αρχών που μας εξουσιάζουν έξωθεν· … Μπορούμε, ωστόσο, να αποφασίσουμε σε ποιο βαθμό θα τους δώσουμε δικαιοδοσία μέσα στον ψυχισμό μας. … Το να γίνουμε οι δημιουργοί της δικής μας αυθεντίας σημαίνει να έχουμε αναπτύξει αρκετή εμπιστοσύνη ώστε να συνεχίσουμε να αφήνουμε πίσω μας τις βεβαιότητές μας. Το πού θα μας βγάλει αυτό είναι κάτι που δεν μπορούμε να το φανταστούμε από εδώ όπου βρισκόμαστε τώρα. Πρέπει να ρισκάρουμε να το ζήσουμε. Michael Parsons

Περιεχόμενα
ΝΤΕΝΥ ΠΑΝΙΤΣ/ Εισαγωγή
MICHAEL PARSONS/ Authors of our own authority
ΧΑΡΙΣ ΧΑΤΖΗ (μετάφραση)/ Δημιουργοί της δικής μας αυθεντίας
ΣΩΤΗΡΗΣ ΜΑΝΩΛΟΠΟΥΛΟΣ/ Σχόλια στην ομιλία του Michael Parsons «Δημιουργοί της δικής μας αυθεντίας»
ΦΩΤΗΣ ΜΠΟΜΠΟΣ/ Authority, το Ιδεώδες του Εγώ
ΧΡΗΣΤΟΣ ΖΕΡΒΗΣ/ Το πραγματικό, το υποκείμενο και η αποδόμησή τους
ΠΕΤΡΟΣ ΚΕΦΑΛΑΣ/ ΕΠΙΜΕΤΡΟ. Από τον Ντεκάρτ στον Φρόυντ: Η αυθεντικότητα της ψυχαναλυτικής μεθόδου
Οι συντελεστές του τόμου

Το παιδικό ψυχόσωμα - Οδοί, συμβόλαια, προορισμοί

Ψυχόσωμα, ένας νεολογισμός που προτείνω για να αποδείξω με μια συμπαγή λέξη ότι τίποτε δεν χωρίζει το σώμα από την ψυχή. Ένας τρόπος για να τονίσω γλωσσικά τη μονιστική πεποίθησή μου ως προς τη φύση της ψυχοσωματικής ενότητας. Για να πω ότι σε οντολογικό επίπεδο δεν υπάρχει παρά το βιολογικό σώμα που μέρος του προβάλλεται ως χωριστή οντότητα και το αποκαλούμε ψυχή. Για να παραδεχθώ ότι στον άνθρωπο, από την έναρξη των διαδικασιών σκέψης σχετικά με το «είναι» του μέχρι σήμερα, του είναι αδύνατο να βιώνει διαρκώς την υπόστασή του με όρους σωματικής περατότητας. Για τον λόγο αυτό δημιούργησε το θεολογικό και φιλοσοφικό τέχνασμα του δυϊσμού. Χάρη σ’ αυτό μιλά ωσάν το σώμα και η ψυχή να είναι δύο φυσικές οντότητες, απαραίτητες για να μπορεί ο άνθρωπος να σκέφτεται ως να είναι αυτός που ελέγχει την υπόστασή του, ως να είναι ευρύτερος, άπειρος, ίσως και αθάνατος έναντι του περιορισμένου και θνητού σώματός του.

Ο Αθανάσιος Αλεξανδρίδης είναι ψυχίατρος, παιδοψυχίατρος, διδάσκων ψυχαναλυτής της Γαλλικής Ψυχαναλυτικής Ένωσης (APF), της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας (ΕΨΕ) και της Διεθνούς Ψυχαναλυτικής Ένωσης (ΙΡΑ), διδάκτωρ της Ιατρικής και της Φιλοσοφικής (Ψυχ.). Από την «Εικόνα του σώματος των σχιζοφρενών» (1982) μέχρι σήμερα έχει δημοσιεύσει μεγάλο αριθμό εργασιών σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια, περιοδικά, συλλογικά και ατομικά βιβλία. Κύριοι τομείς των ενδιαφερόντων του είναι η θεωρία της ψυχανάλυσης, οι ψυχώσεις, τα αρχαϊκά και τα συλλογικά τραύματα, η ψυχοσωματική, η ψυχογλωσσολογία και η αισθητική. Από το 1992, συστηματικά και παράλληλα με το ψυχαναλυτικό δημοσιοποιεί και το ποιητικό του έργο, εκθέτοντας τον εαυτό του και τον αναγνώστη στη διφωνία και στη διαφωνία των δύο λόγων.

Ψυχανάλυση και οικολογία - Το ασυνείδητο και το περιβάλλον

Μετάφραση: Παναγιώτης Τσιαμούρας
Επιμέλεια: Βαγγέλης Γαλάνης

Η ψυχανάλυση είναι ένα πολύτιμο εργαλείο για την εμβάθυνση στη μελέτη των ατομικών και συλλογικών αμυντικών μηχανισμών που εμποδίζουν την πλήρη και ώριμη συνειδητοποίηση της βαρύτητας της περιβαλλοντικής κρίσης. Απέναντι στην αντικειμενική βεβαιότητα των ζημιών που υφιστάμεθα, εξαιτίας αυτής της έκτακτης ανάγκης, αλλά και εκείνων που εμείς οι ίδιοι μπορούμε να προκαλέσουμε, οι διαστάσεις και η επικινδυνότητα των οποίων γίνονται ολοένα και πιο οφθαλμοφανείς, δυσκολευόμαστε να αναγνωρίσουμε συναισθηματικά, πρωτίστως, και κατόπιν γνωστικά, εκείνο που συνέβη, εκείνο που συμβαίνει και εκείνο που μπορεί να συμβεί. Αν καθίσταται αδύνατον να μιλήσουμε για ένα ατομικό φαντασιακό δίχως να λάβουμε υπόψη το συλλογικό, που το εκτείνει και το διαποτίζει, σε μία σχέση αλληλοκαθορισμού, δεν μπορούμε ωστόσο να αποδεχτούμε ούτε την εικόνα ενός εξωτερικού περιβάλλοντος εντελώς αποκομμένου από την αναπαράσταση που έχουμε στο εσωτερικό μας. Το βιβλίο, συνυφαίνοντας μία σειρά στοχασμών, όπως προέκυψαν από ατομικές ιστορίες που ζωντανεύουν στο δωμάτιο της ανάλυσης και από την εξερεύνηση του συλλογικού φαντασιακού, έχει ως κύριο σκοπό να ρίξει φως στις συγκεχυμένες συναισθηματικές επενδύσεις και στα άγχη που βρίσκονται στη βάση των παθολογικών αμυνών μας, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται η άρνηση, η απώθηση, η διανοητικοποίηση, η μετάθεση, η σχάση, η καταστολή.

Ο σχιζοφρενής και το αντικείμενό του

Στο βιβλίο αυτό παρουσιάζονται θεραπείες σχιζοφρενών ασθενών, που διαρκούν συχνά δεκαετίες μέχρι το άτομο να κατορθώσει βαθμιαία να αποκαταστήσει έναν βιώσιμο τρόπο ύπαρξης. Σκοπός του είναι να παρουσιάσει με ψυχαναλυτικούς όρους την εν γένει θεραπευτική της σχιζοφρένειας ‒ψυχιατρική, ψυχοθεραπευτική και ιδρυματική‒ χωρίς να επικεντρώνεται αποκλειστικά στην ψυχαναλυτική της αγωγή.

Η σχιζοφρένεια για την οποία γίνεται λόγος αναφέρεται ιδιαίτερα στις ψυχωτικές παθολογίες που εμφανίζονται ανάμεσα στη δεύτερη και την τρίτη δεκαετία της ζωής και χαρακτηρίζονται από εκτεταμένη αποδιοργάνωση της ψυχικής ζωής. Η αποδιοργάνωση αυτή σχετίζεται με την εφηβεία και την παρεπόμενη αναγκαιότητα να βρει το άτομο, όπως στις απαρχές της ζωής, ένα αντικείμενο «έξω από το ίδιο το σώμα» (Φρόυντ). Οι οργανωμένες ψυχώσεις συνήθως το βρίσκουν, με τρόπους βέβαια πολύ διαφορετικούς από τις νευρώσεις (παραλήρημα και ψευδαισθήσεις, αντικείμενο-φετίχ, ναρκισσιστικό αντικείμενο). Η σχιζοφρένεια δείχνει να ταλαντεύεται επ’ αόριστον ανάμεσα στην αποδοχή και τη μη αποδοχή ενός τέτοιου αντικειμένου, και αυτό το στοιχείο τη διαφοροποιεί από τις άλλες ψυχώσεις και απαιτεί ειδική θεραπευτική αντιμετώπιση, ατομική και ιδρυματική.

Οι ποικίλοι τρόποι αντιμετώπισης της σχιζοφρένειας, όπως παρουσιάζονται στον παρόντα τόμο, είναι αλληλένδετοι. Συγκλίνουν προς μια συγκεκριμένη αντίληψη για το αντικείμενο στην ψυχική ζωή, αντίληψη που μπορεί να θέσει με άλλους όρους τις σχέσεις εγώ και υποκειμένου και να εμπλουτίσει την ιδέα που έχει σχηματίσει η ψυχανάλυση για το αντικείμενο.

Ο Βασίλης Καψαμπέλης γεννήθηκε στην Κύπρο το 1955. Σπούδασε ιατρική στην Αθήνα και ψυχιατρική στο Παρίσι, όπου ζει από το 1980.

Είναι ψυχαναλυτής, μέλος της Ψυχαναλυτικής Εταιρείας Παρισίων, διευθυντής του Κέντρου Ψυχανάλυσης της Εταιρείας Ψυχικής Υγείας του 13ου διαμερίσματος Παρισιού και της Revue française de Psychanalyse. Οι εργασίες του αφορούν κυρίως τις ψυχωτικές και τις οριακές παθολογίες.

Aφιέρωμα στον Sándor Ferenczi

Περιεχόμενα

ΣΥΝΟΜΙΛΙΑ

• Σημείωμα των εκδοτών
• Interview with Thomas Ogden / KATRYN DRIFFIELD & NICOLAS GOUGOULIS
  Συνέντευξη με τον Thomas Ogden / KATRYN DRIFFIELD & ΝΙΚΌΛΑΟΣ ΓΚΟΥΓΚΟΥΛΗΣ
• Η ανάλυση του κυρίου Κ. – Μια περίπτωση «ομοφυλόφιλης επιλογής» / ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΣ ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ
• Σχολιασμός στην ανάλυση του κυρίου Κ. /ΜΑΓΔΑΛΗΝΗ ΓΕΩΡΓΙΑΚΟΥ
• Σχολιασμός του περιστατικού του Κου Διαμάντη /Ι. ΒΑΡΤΖΟΠΟΥΛΟΣ
• Απάντηση προς τους σχολιαστές

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ SÁNDOR FERENCZI

• Επιστροφή του Ferenczi, επιστροφή στον Ferenczi / ΣΤΕΛΙΟΣ ΜΑΚΡΗΣ
• Επιστημονική και ανθρώπινη προσέγγιση στην ψυχανάλυση. Σύγκλιση ή απόκλιση /ΙΩΑΝΝΗΣ ΒΑΡΤΖΟΠΟΥΛΟΣ
• Ο Ferenczi και η Ψυχαναλυτική Τεχνική / ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΤΑΘΌΠΟΥΛΟΣ, ΤΕΣΣΑ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗ-ΣΤΕΦΑΝΑΤΟΥ
• 1924, καταιγίδα μέσα στη «Μυστική Επιτροπή» / THIERRY BOKANOWSKI
• Ο Ferenczi και η ποικιλία της ψυχαναλυτικής εμπειρίας: Ήταν ο Ferenczi ένας πειραματιστής της ψυχανάλυσης; / NELSON ERNESTO COELHO JUNIOR
• Από τη «ενεργητική τεχνική» του Freud στην «ενεργητικότητα του αναλυτή» για τον Ferenczi / YVES LUGRIN
• Ρέκβιεμ για μια ημιτελή συζήτηση / ΝΙΚOΣ ΓΚΟΥΓΚΟΥΛΗΣ
• Η έρευνα της Mady Jeannet-Hasler για μια ανεξιχνίαστη υπόθεση / JOHANNA VELT

ΚΛΙΝΙΚΑ ΚΑΙ ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ

• Η Μεταψυχολογική Πολυπλοκότητα του συναισθήματος και πάλι… / ΝΙΚΟΛΑΟΣ Δ. ΚΟΡΜΑΣ
• Η τοξικομανία ως έκφραση του άγχους αποχωρισμού / ΡΟΔΗ ΚΑΓΓΕΛΑΡΗ
• Η θεώρηση της σκέψης κατά τον Freud / ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΤΑΚΗΣ
• Η μαζοχιστική προσωπικότητα / ΑΝΝΑ ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΥ
• Ο Πλουραλισμός στη Σύγχρονή Ψυχανάλυση / ΑΝΝΑ ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΥ
• Ο χρόνος στον Freud και στον Bion / Ι. ΒΑΡΤΖΟΠΟΥΛΟΣ
• Μεταξύ αχρονίας και χρόνου. Ο χρόνος στον Bion / ΝΙΚΟΣ ΑΝΔΡΙΩΤΗΣ
• Βία και γυναίκα /ΧΡΥΣΗ ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΚΗ
• Η Πολύ Ανθρώπινη Πλευρά του Σίγκμουντ Φρόιντ / ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΜΑΟΥΤΣΟΣ
• Πλάτων: Οι δυό κόσμοι του στην ψυχανάλυση / ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΒΑΛΤΑΣ

ΒΙΒΛΙΑ

• Γιώργος Σταθόπουλος, Σάντορ Φερέντσι. Άτακτο παιδί, εφευρέτης ενήλικος. Τ. ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗ-ΣΤΕΦΑΝΑΤΟΥ

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ

• Σκέψεις πάνω στη διεργασία της σύμπλεξης (embedment), με αφορμή το φιλμ Aftersun της Charlotte Wells ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΑΒΔΕΛΙΔΟΥ

Σπαράγματα της Γλυκείας Χώρας

Το βιβλίο αναπτύσσει μια κλινική και μια θεωρία του πένθους, με αφετηρία μία ιδιαίτερη απώλεια: εκείνη των Ελληνοκύπριων αγνοουμένων από την τουρκική εισβολή του 1974. Η συγκρότηση της υπόθεσής τους σε ένα αδύνατο πένθος για τους συγγενείς τους εδράζεται σε ένα κοινωνικό βάθρο και σε μια πολιτική επιλογή, που καθιστούν την συλλογική προσπάθεια διεργασίας της απώλειας, η οποία υπερβαίνει εκείνη των αγνοουμένων, αδύνατη. Αφορά στην επιβίωση και το μέλλον της χώρας. Ωστόσο, το βιβλίο δεν περιορίζεται στη μελέτη της κοινωνικά και πολιτικά περιπεπλεγμένης αυτής απώλειας. Πρόκειται για μια ευρύτερη ψυχαναλυτική και ανθρωπολογική προσέγγιση που επιχειρεί να συμβάλει στην ανάδειξη ανεπίγνωστων κοινωνικών και ασυνείδητων ψυχικών διεργασιών που μετέχουν της ιστορικής αιτιότητας και της πολιτισμικής εξέλιξης. Υποστηρίζεται η υπόθεση ότι η ψυχική οργάνωση, η δομή και οι διεργασίες του ατομικού υποκειμένου, πολύ περισσότερο οι οδύνες του, δεν μπορούν να κατανοηθούν ικανοποιητικά, ακόμη λιγότερο να ανακουφισθούν, παρά μόνο αν συσχετισθούν με το περιεχόμενο και τη λειτουργία που λαμβάνουν για άλλα υποκείμενα και αν ενταχθούν στα πλαίσια μέσα στα οποία τα υποκείμενα εγγράφονται ως συγκροτούμενα και ταυτόχρονα ως συνιστώντα στοιχεία και κρίκοι ενός ιστορούμενου πολύ-υποκειμενικού συνόλου.

Πίνακας Περιεχομένων

Πρόλογος του René Kaës
Πρόλογος του συγγραφέα
Εισαγωγή

Ο αγνοούμενος

• Προλεγόμενα στην επιτόπια έρευνα
  • Η προσωπική μαρτυρία
  • Ορισμένες ιστορικές αναφορές
• Η Oδύσσεια του αγνοούμενου
• Το ζήτημα της βίαιης και αναγκαστικής εξαφάνισης
• Η εισβολή και ο αγνοούμενος. Πρώτη προσέγγιση του τραύματος
• Έρευνα και υποθέσεις εργασίας
• Mαρτυρίες: η πρώτη που κατέγραψα το 1989

Απώλεια και πένθος: Ψυχική διεργασία και κοινωνική πλαισίωση. Πρώτη προσέγγιση

• Εισαγωγή
• Η υποκειμενική εργασία του πένθους
• Η κοινωνική πλαισίωση της υποκειμενικής εμπειρίας

Η Αντιγόνη σε κόντρα ρόλο

• Το χαίνον κενό
• Το μυστικό
• Δημόσιος θρήνος: επιτελεστικότητα και πρότυπα παρεκτρεπόμενης συμπεριφοράς
• Υποθέσεις αναφορικά με τα κίνητρα των θυτών
• Η τομή στην επανάληψη και η επαναλαμβανόμενη χειραγώγηση
• Ο ήχος της αξίνας
• Οι καταδίκες
• Κηδείες και οι τάφοι που δεν κλείνουν
• Λήθη και μνήμη· αμνησία και αμνηστία

Το τραύμα

• Η άρρητη συμφωνία
• Η εξέλιξη των θεωριών του τραύματος.
• Ενδοψυχική σφαίρα και περιβάλλον
• Διεύρυνση των σχέσεων μεταξύ θύματος βίας και περιβάλλοντος
• Συλλογικά τραύματα και τα πεπρωμένα τους
  • Ο διαγενεακός άξονας
  • Ο συγχρονικός άξονας

Οι συμμαχίες του μυστικού

• Απώλεια βιωμένη ως απουσία
• Συμμαχίες και φορείς
  • Παρέκβαση: το επίπεδο «μετα- »
  • Ασυνείδητες συμμαχίες και φορικές λειτουργίες. Η έννοια του φορέα-«πένθους»

Ψυχική, περιβαλλοντική και κοινωνική καταστροφή

• Τραυματικό πένθος
• Η καταστροφή της σκέψης και η δράση του αρνητικού
• Η περίπτωση της καταστροφής του κυπριακού περιβάλλοντος
• Διασύνδεση μεταξύ του υποκειμενικού, οικογενειακού, κοινωνικού και πολιτικού

Επίλογος
Βιβλιογραφικές Αναφορές

Παιδοφιλία - Μορφές και διαδρομές θεραπείας

Παιδοφιλία. Μορφές και διαδρομές θεραπείας του Cosimo Schinaia

• Με μια πλούσια και καλά τεκμηριωμένη κοινωνική, επιστημονική και πολιτιστική έρευνα ο Cosimo Schinaia διευρύνει με θάρρος την ψυχαναλυτική σκέψη σε έναν χώρο που μέχρι σήμερα έχει μελετηθεί πολύ λίγο. Αυτό το βιβλίο είναι σημαντικό γιατί επιβεβαιώνει τη θεωρητική κλινική εξέλιξη της σύγχρονης ψυχανάλυσης, που μπορεί να ρίξει φως ακόμη και στις πιο σκοτεινές και δυσπρόσιτες περιοχές της ανθρώπινης ψυχής.

  STEFANO BOLOGNINI, πρώην πρόεδρος της Διεθνούς Ψυχαναλυτικής Εταιρείας

• Μέσα από τα έντεκα κεφάλαια του βιβλίου του ο δρ Schinaia και οι συνεργάτες του προχωρούν στο να εμβαθύνουν και να διευρύνουν τις γνώσεις μας για την ψυχοπαθολογία του παιδόφιλου.

  DONALD CAMPBELL, πρώην πρόεδρος της Βρετανικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας

ΠΕΡΙΕΧOΜΕΝΑ

• Η συνεισφορά των συνεργατών
• Ευχαριστήρια
• Πρόλογος του Δημήτρη Μαλιδέλη
• Πρόλογος του Αθανάσιου Αλεξανδρίδη
• Πρόλογος στη νέα έκδοση Francesco Barale
• Προοίμιο στη νέα έκδοση
• Ο φόβος της παιδοφιλίας
• Η βία στην τηλεόραση και στο Διαδίκτυο και οι βίαιες μορφές συμπεριφοράς
• Οι παιδόφιλοι ιερείς
• Εισαγωγή
• Κοινωνικές και πολιτιστικές δυναμικές που διευκολύνουν παιδοφιλικές στάσεις και συμπεριφορές
  • Η τηλεόραση και τα βιντεοπαιχνίδια
  • Η κοινωνική μορφή του παιδόφιλου
  • Η κοινοτυποποίηση της παιδοφιλίας
  • Η σύγχυση των γλωσσών
  • Ο κίνδυνος των παιδοφοβικών στάσεων
  • Mass media και παιδοφιλία
  • Βία και κακοποίηση στις κοινωνικές συγκρούσεις
• Μύθος και παιδοφιλία (Clara Pitto και Cosimo Schinaia)
  • Προκαταρκτικές παρατηρήσεις
  • Μύθος και παραμύθι
  • Οι μύθοι της προέλευσης
  • Το παιδί στους μύθους
  • Η παιδοφιλία στους μύθους
  • Παιδοφιλία και ανθρωποφαγία
• Παραμύθια και παιδοφιλικές φαντασιώσεις (Franca Pezzoni και Cosimo Schinaia)
  • Θεωρίες του παραμυθιού
• 2.Παραμύθι και ψυχανάλυση
  • Παραμύθια και παιδοφιλικές φαντασιώσεις
  • Σεξουαλικές παιδοφιλικές φαντασιώσεις
  • Παιδοφιλικές φαντασιώσεις του τύπου στοματικής ενσωμάτωσης
• Η ιστορία της παιδοφιλίας
  • Η παιδεραστία στην αρχαία Ελλάδα
  • Η παιδεραστία στον ρωμαϊκό πολιτισμό
  • Η παιδοφιλία στον Μεσαίωνα
  • Ανάμεσα στο ένοχο παιδί και το αθώο παιδί
• Η παιδοφιλία στην ιατρική και ψυχιατρική σκέψη (Paolo F. Peloso και Cosimo Schinaia)
  • Richard von Krafft-Ebing και η Psychopathia sexualis
  • Η παιδοφιλία στα εγχειρίδια Ψυχιατρικής
  • Το DSM
  • Αιτιολογικές υποθέσεις, βιολογικές θεραπείες και γνωσιακο-συμπεριφορικές τεχνικές
• Ψυχανάλυση και παιδοφιλία
  • Σημειώσεις για τη διαστροφή
  • Ο Freud και η εγκατάλειψη της θεωρίας της αποπλάνησης
  • Το τραύμα
  • Η σεξουαλικοποίηση
  • Διαστροφή και διαστροφικότητα
• Η συνεισφορά του μυθιστορήματος στον ορισμό και στην τυπολογία της παιδοφιλικής προσωπικότητας και συμπεριφοράς (Paolo F. Peloso, Cosimo Schinaia και Giuseppina Tabo)
  • Η «ευγενική» παιδοφιλία: Aschenbach
  • Η «αυτοκρατορική» παιδοφιλία: Αδριανός
  • Η «παιδική» παιδοφιλία: Humbert Humbert
  • Η «υποκριτική» παιδοφιλία: Λαβ
  • Η «παραβατική» παιδοφιλία: Σταυρόγκιν
• Ο «δράκος» παιδόφιλος: Justiniano Duarte de Rosa
  • H παιδοφιλία ως «εκδίκηση»: Πανσέληνος
  • Έρως και θάνατος στη «σαδιστική» παιδοφιλία: Gilles de Rais
  • Ο παιδόφιλος θείος
  • Ο παιδόφιλος «θύμα»: Το Αηδόνι και η Λουκρητία
  • Συμπεράσματα
• Η παιδοφιλική σχέση
  • Προκαταρκτικές παρατηρήσεις
  • Ο ρόλος του βλέμματος
  • Balthus, Caravaggio
  • Carroll, von Gloeden, Mann, Greuze
  • Η σχέση με τον παιδόφιλο
• Μια περίπτωση περιστασιακής παιδοφιλίας
• Μια περίπτωση παιδοφιλικής διαστροφής
• Μια περίπτωση παιδοφιλικής διαστροφικότητας (Luisella Peretti και Cosimo Schinaia)
• H ομάδα εργασίας (Luisella Peretti και Cosimo Schinaia)
• ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
• ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΟΝΟΜΑΤΩΝ

Η ψυχαναλυτική κατανόηση των διαταραχών διατροφής

ΨΥΧΟΓΕΝΗΣ ΑΝΟΡΕΞΙΑ, ΒΟΥΛΙΜΙΑ Η ψυχαναλυτική θεραπεία των διαταραχών διατροφής δεν αφορά τόσο το έκδηλο του αιτήματος, δηλαδή τη διαχείριση της παχυσαρκίας και της απίσχνανσης. Λαμβάνοντας υπόψη την πολυπλοκότητα των θεωρητικών και κλινικών προβληματισμών που εκθέσαμε, το θεμελιώδες ασυνείδητο αίτημα είναι το διακύβευμα της ταυτότητας και ο τρόμος της ψυχικής αποδιοργάνωσης. Ο διπλός θρίαμβος του ανορεκτικού και του βουλιμικού επί του αντικειμένου και του θανάτου είναι εφήμερος, αφού συνοδεύεται από τη δυσβάσταχτη οδύνη της εξάρτησης από το αντικείμενο.

Το παρόν πόνημα είναι καρπός εμπειρίας και γνώσης πολλών ετών. συνεχώς –τα τελευταία χρόνια– εκπλήσσομαι από την «ανακάλυψη» και κατανόηση ψυχικών λειτουργιών σε θεραπευόμενους, οι οποίες δεν αφορούν μόνο εκείνους με τα τυπικά χαρακτηριστικά της ψυχογενούς ανορεξίας και της βουλιμίας. Η εστίαση της προσοχής μου στις αποκαλούμενες διαταραχές διατροφής με την έκδηλη συμπτωματολογία με εμπόδισε να κατανοήσω καλύτερα λειτουργίες και άμυνες που διέπουν αυτές τις κλινικές οντότητες.  Τότε, μελετώντας παθολογίες εκτός του ειδικού αυτού χώρου, συνειδητοποίησα πως, για να διερευνήσω σε βάθος τα ψυχικά φαινόμενα, δεν έπρεπε να ρίχνω όλο το φως σε μία εστία. αντίθετα, η ρίψη μιας αχτίδας σκότους στο σημείο που θέλω να διερευνήσω, το φωτίζει καλύτερα. Η ψυχαναλυτική. Όταν κανείς κάνει μια ανάλυση, γράφει ο Freud, πρέπει να ρίξει μια αχτίδα έντονου σκότους, έτσι ώστε εκείνο που μέχρι τώρα ήταν σκοτεινό να φωτιστεί. Τυφλώνω τεχνητά τον εαυτό μου, για να ρίξω όλο το φως στο σκοτεινό σημείο, συνεχίζει ο Freud σε μια επιστολή του στην Λου Αντρέα Σαλομέ (αναφέρεται από τον Bion, 1970, σελ. 43, 57, και τον Grodstein, 2007, σελ. 1). Η μελέτη παθολογιών εκτός του φάσματος των διατροφών (για παράδειγμα των διαστροφών, της αποκαλούμενης ψύχωσης χωρίς παραλήρημα, της «λευκής ψύχωσης») μου έδωσε την δυνατότητα να κατανοήσω καλύτερα τις ειδικές διαταραχές της διατροφής.

Οι Εκδόσεις Αρμός σας προσκαλούν στην παρουσίαση του νέου βιβλίου του Βασίλη Δημόπουλου

Η ψυχαναλυτική κατανόηση των διαταραχών διατροφής

το Σάββατο 11 Νοεμβρίου 2023 & ώρα 12:00 στις Εκδόσεις Αρμός (Μαυροκορδάτου 11, Αθήνα)

Για το βιβλίο θα μιλήσoυν οι ψυχαναλυτές:
Ιωάννης Βαρτζόπουλος
Νίκος Λαμνίδης
και ο συγγραφέας του βιβλίου Βασίλης Δημόπουλος

Η ψυχαναλυτική θεραπεία των διαταραχών διατροφής δεν αφορά τόσο το έκδηλο του αιτήματος, δηλαδή τη διαχείριση της παχυσαρκίας και της απίσχνανσης. Λαμβάνοντας υπόψη την πολυπλοκότητα των θεωρητικών και κλινικών προβληματισμών που εκθέσαμε, το θεμελιώδες ασυνείδητο αίτημα είναι το διακύβευμα της ταυτότητας και ο τρόμος της ψυχικής αποδιοργάνωσης. Ο διπλός θρίαμβος του ανορεκτικού και του βουλιμικού επί του αντικειμένου και του θανάτου είναι εφήμερος, αφού συνοδεύεται από τη δυσβάσταχτη οδύνη της εξάρτησης από το αντικείμενο.

Ανοίγοντας τον εαυτό μας. Ένα σπίτι για τον ξένο

Η ανάγκη να επικοινωνούμε με κάποιον που μας καταλαβαίνει. Συνδέουμε το σώμα που αισθάνεται με την ψυχή μας που βιώνει, και έτσι το σώμα γίνεται το σπίτι όπου ενοικεί η ψυχή μας.

Το σώμα θυμάται και έτσι γίνεται μέρος του εαυτού μας. Ο εαυτός μας γίνεται ένα φιλόξενο σπίτι για τον ξένο και έτσι μαθαίνουμε από τις νέες εμπειρίες.

Γεννιόμαστε όμως και με μια πρωταρχική μοναχικότητα. Η ανάγκη και να μην επικοινωνούμε.

Δεν πρέπει να βομβαρδιζόμαστε με πληροφορίες. Η τεχνολογία βλάπτει σοβαρά την υγεία μας.

Η ζωή μάς βοηθά να σπάμε τα παλιά δεσμά. Με τις ανατροπές της γίνεται θεραπευτική. Ανοίγει δρόμους. Μετά δημιουργούμε μια νέα οργάνωση, βλέπουμε τον κόσμο εκ νέου, έναν νέο κόσμο.

Περιεχόμενα

• Η 25η Μαρτίου 1952. Ανοίγοντας τον εαυτό μας: Η αληθέστατη αιτία
• Ιστορίες της αλήθειας στην Παγίδα του Ανδρέα Μήτσου
• Η φιλόξενη ποίηση του Παντελή Μπουκάλα
• Ταυτότητα. Άγκυρες και περάσματα
• Πόλεμοι και κοινωνία. Μνήμη και λήθη
• Ποιος είναι ο κύριος του σπιτιού μας
• Και εγένετο θάνατος

Greek annual International Journal of Psychoanalysis 2022-23, Ετήσια Ελληνική Έκδοση

Σημείωμα του επιμελητή

Το φετινό τεύχος έχει ως θέμα του τον μαζοχισμό. Έχουν επιλεγεί να μεταφραστούν έξι άρθρα με αυτό το θέμα, τα περισσότερα από τα οποία είναι από το εκπαιδευτικό μέρος του IJP το οποίο έχει και το αντίστοιχο θέμα.

Τρία επιπλέον άρθρα αφορούν στο θεωρητικό έργο του Φράνσις Πας, στο έργο των Βίλυ και Μαντελέινε Μπαρανζέ και στην ανάπτυξη της θεωρίας πεδίου, από τον Κουρτ Λέβιν και τον Πόλιτζερ μέχρι τον Μπλέχερ και τους Αντονίνο Φέρο και Γκιουζέπε Σιβιταρέζε.

Τα δύο τελευταία άρθρα του τεύχους, αφορούν στον πόλεμο. Με αφορμή την χυδαιότητα και τον παραλογισμό του συνεχιζόμενου πόλεμου στην Ουκρανία, υπήρξαν ένα ειδικό αφιέρωμα στο IJP και κάποια άρθρα στη συνέχεια. Επιλέχθηκαν δύο από αυτά να μεταφραστούν στα Ελληνικά.

Περιεχόμενα

Ο ΜΑΖΟΧΙΣΜΟΣ

• Σκέψεις γύρω από τον μαζοχισμό: μια εισαγωγή
  CATALINA BRONSTEIN Μετάφραση: Έλενα Παπαθανασοπούλου
• Μαζοχισμός
  DOMINIQUE BOURDIN Μετάφραση: Δανάη Μουστάρδα
• Ένα μεταψυχολογικό πλαίσιο για τον σαδομαζοχισμό
  JACK NOVICK και KERRY KELLY NOVICK
  Μετάφραση: Ντίνα Κρούπη
• Διερευνώντας τη Συμμετοχή του/των Μαζοχισμού/Μαζοχιστικών
  Στοιχείων στην Αναλυτική Εργασία στην Κλαϊνική Παράδοση Τότε και Τώρα
  CLAUDIA FRANK Μετάφραση: Λίνα Βασιλείου
• Το έργο του Benno Rosenberg
  DENY RIBAS Μετάφραση: Αλέξια Τατέου
• Αυτοτραυματισμοί
  HUMBERTO PERSANO Μετάφραση: Έλενα Τερζίογλου

ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

• Φράνσις Πας
  MICHELLE BERTRAND Μετάφραση: Αλέξια Τατέου
• Η συμβολή των Madeleine και Willy Baranger στην ψυχανάλυση
  JORGE MALDONADO Μετάφραση: Κώστας Ζερβός
• Προσεγγίσεις σε μια σύγχρονη ψυχαναλυτική θεωρία πεδίου: Από τους Kurt Lewin, George Politzer και Jose Bleger, στους Antonino Ferro και Giuseppe Civitarse
  DANIELLE BAZZI Μετάφραση: Κώστας Ζερβός

Ο ΠΟΛΕΜΟΣ

• Ψυχαναλυτικές σκέψεις για την κατανόηση των συνθηκών που ευνοούν την δυνατότητα της ανθρώπινης καταστροφικότητας
  DAVID BELL Μετάφραση: Τίνα Ρώτα
• Μια ματιά στο ερώτημα του Albert Einstein «Γιατί πόλεμος;» με εστιασμό στην ψυχολογία των μεγάλων ομάδων
  VAMIK VOLKAN Μετάφραση: Κώστας Ζερβός

Mind in the Line of Fire : Psychoanalytic voices to the challenges of our times

O Σωτήρης Μανωλόπουλος συνέβαλε με το σύντομο δοκίμιό του με τίτλο: SOPHOCLES’ ANTIGONE The tragic staging of the political

Invited by the International Psychoanalytic Association (IPA) to participate in a worldwide short essay contest, in this book the winners, 120 authors from 34 countries, share their thoughts about the challenges and complexities of our times. They show how wars, migration, climate change, racial prejudice, gun violence, and child abuse affect us; they explore, dream, muse, reason, mourn, and remember; they grapple with loss, alienation, anxiety, fear, and despair; and they find love, hope, comfort, patience, new answers, and creative ways to think about the conflicts and difficulties we are facing. The IPA in the Community and the World committees on Climate, Culture, Education, Health, Humanitarian Fields & United Nations, Law, Migrants & Refugees, Violence, and Prejudice, Discrimination & Racism have selected these texts to inspire a dialogue with all who want to develop a deeper understanding of the world we’re living in.

Στοιχεία για την ψυχική μορφοποίηση - Η ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΤΟΥ ΤΡΑΥΜΑΤΟΣ - 2η έκδοση

Σε μη νευρωτικές οργανώσεις, όπου επικρατεί το «αρνητικό» του τραύματος, η «κλασική» ερμηνεία μπορεί να ενισχύσει τις πρώιμες άμυνες (διχοτόμηση, διάψευση, αποκλεισμός) και να επιτείνει το άγχος του αναλυόμενου. Τότε έχει θέση η «εικονοποιούσα» ερμηνεία, στην οποία, αντίθετα με την κλασική, ο αναλυτής μέσα από τη δική του μορφολογική παλινδρόμηση, συνθέτοντας –ασυνείδητα– ετερογενή και ετερόκλητα στοιχεία από τη ζωή του αναλυόμενου, αλλά και τη δική του, πλάθει, φτιάχνει μια «μορφή», η οποία μπορεί να αναδυθεί αιφνίδια υπό μορφή ψευδαίσθησης. Αυτή τη «μορφή» την προτείνει στον αναλυόμενο και φτιάχνουν μαζί αναπαραστάσεις.

Εκδόσεις Αρμός

Το σώμα και οι ψυχικές αναπαραστάσεις του - 2η έκδοση

Η βιολογική παρακαταθήκη και η μητρική λειτουργία (μητέρα τροφός, μητέρα γυναίκα, μητέρα «ερωμένη») είναι εκ των ων ουκ άνευ παραμέτρων που θα ευνοήσουν μέσα από προοδευτικές και παλινδρομικές κινήσεις το πέρασμα από τις εγγραφές (μνημονικά και αντιληπτικά ίχνη) στη διέγερση και από εκεί στην ενόρμηση και τα παράγωγά της (αναπαραστάσεις, σκέψεις, φαντασιώσεις, συναισθήματα). Η «απόσταση» μεταξύ των ερωγόνων ζωνών και το βίωμα του ίδιου του παιδιού μαζί με το βίωμα της επαφής με το σώμα της μητέρας και της απόστασης από αυτό, θα ορίσουν και τη δομή των ψυχικών συστημάτων, τη σχέση με το αντικείμενο, το βίωμα του χώρου, του χρόνου, την ατομική κοσμοθεωρία και τις πεποιθήσεις.
Στην αναλυτική εργασία η σχέση αναλυτή-αναλυόμενου αναζωπυρώνει αυτές τις πρώτες εγγραφές και τις τροποποιεί κατά περίπτωση. Οι κλινικές αναφορές που έχω σε αυτό το βιβλίο, άλλοτε προσεγγίζουν άλλοτε όχι αυτές τις θεωρητικές κατασκευές.

Η Πιγκλ - Η περιγραφή της ψυχαναλυτικής θεραπείας ενός μικρού κοριτσιού

Εισαγωγή: Σωτήρης Μανωλόπουλος
Μετάφραση: Ντίνα Σαμοθράκη

Σε αυτό το βιβλίο παρουσιάζονται κατά λέξη αποσπάσματα των σημειώσεων του Winnicott από την θεραπεία ενός μικρού παιδιού και της σχετικής αλληλογραφίας με τους γονείς του. Ο αναγνώστης έχει την σπάνια ευκαιρία, παρακολουθώντας την θεραπευτική διαδικασία, να μελετήσει τόσο το παιδί όσο και τον θεραπευτή επί το έργον.

Τα κείμενα έχουν ιδιαίτερη αξία για όσους ασχολούνται επαγγελματικά με παιδιά, αλλά και γενικότερα για όσους ενδιαφέρονται για τα παιδιά και την ανάπτυξή τους.

Τα σχόλια και οι σημειώσεις του Winnicott περιγράφουν την θεραπεία καθώς ξετυλίγεται και προσφέρουν την θεωρητική κατανόηση αυτού που συμβαίνει.
Δεν πρόκειται για ένα βιβλίο «βαρύ», αλλά για μια ζωντανή αναφορά σε δύο ανθρώπους που εργάζονται και παίζουν μαζί με απόλαυση και ένταση που έχουν ένα σκοπό. Σύμφωνα με την άποψη του Winnicott: Δεν είναι δυνατόν ένα παιδί αυτής της ηλικίας να βγάλει νόημα από ένα παιχνίδι, εκτός και αν το παιχνίδι αυτό το παίζει και το απολαμβάνει. Μέσα ακριβώς από την απόλαυση το άγχος κυριαρχείται και η θεραπευτική διαδικασία εξελίσσεται.

Ο D. W. Winnicott γεννήθηκε στο Πλίμουθ της Αγγλίας στις 7 Απριλίου του 1896. Το 1914 ξεκίνησε σπουδές ιατρικής στο Jesus College του Κέιμπριτζ. Εξαιτίας του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου αναγκάστηκε να διακόψει τις σπουδές του και το 1917 κατετάγη στο Βασιλικό Ναυτικό ως στρατιωτικός γιατρός. Ολοκλήρωσε τις σπουδές του το 1920. Ασχολήθηκε με τη μελέτη της ανάπτυξης του παιδιού και άσκησε μεγάλη επιρροή στο πεδίο της θεωρίας των αντικειμενότροπων σχέσεων. Το 1923 άρχισε να εργάζεται ως παιδίατρος και μερικά χρόνια αργότερα και ως ψυχαναλυτής παιδιών στο Νοσοκομείο Paddington Green του Λονδίνου όπου παρέμεινε για 40 χρόνια. Σπούδασε ψυχανάλυση δίπλα στην Μέλανι Κλάιν. Η Πιγκλ. Το 1936 έγινε πλήρες μέλος της Βρετανικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας. Σταδιακά αποστασιοποιήθηκε από τις θεωρητικές απόψεις της Κλάιν και διατύπωσε τις δικές του θεωρίες για την ανάπτυξη του παιδιού. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, έγινε διευθυντής του Παιδικού Τμήματος στην Ψυχαναλυτική Κλινική του Λονδίνου και υπηρέτησε δύο φορές ως πρόεδρος του Βρετανικού Ψυχαναλυτικού Συλλόγου. Κατά τη διάρκεια της καριέρας του, έδωσε πολυάριθμες διαλέξεις για την ευημερία του βρέφους και της μητέρας και προσπάθησε να συνδέσει την ψυχανάλυση με την καθημερινή ζωή των ανθρώπων.

Greek annual International Journal of Psychoanalysis 2021 - Η ΠΑΙΔΙΚΟΤΗΤΑ

Τα βασικά θέματα αυτού του τεύχους είναι η παιδικότητα (το παιδικό) και το τραύμα. Το παιδικό (the infantile) ήταν το αντικείμενο του διαδικτυακού συνεδρίου της IPA που έγινε το 2021 στο Βανκούβερ. Τα κείμενα που έχουν μεταφραστεί είναι οι βασικές εισηγήσεις του συνεδρίου και οι περιγραφές από τρία τραπέζια που είχαν το αντίστοιχο θέμα. Το τραύμα ήταν το θέμα του εκπαιδευτικού μέρους των τευχών του 2021. Εκτός από το εισηγητικό κείμενο του Weiss, περιλαμβάνονται εκεί τρία άρθρα επιφανών αναλυτών, διαφορετικών κατευθύνσεων. Τόσο το τραυματικό όσο και η παιδικότητα φαίνεται να συμβαδίζουν με τις αποδιοργανωτικές εντάσεις που ζούμε σε παγκόσμιο επίπεδο. Εκτός από την πανδημία που απαιτεί ακατάπαυτα νέα σχήματα σκέψης και προσαρμογής σε μια διαρκώς απειλητική πραγματικότητα, έχουν προστεθεί ο καταστροφικός πόλεμος των Ρώσων εναντίον των Ουκρανών και εναντίον κάθε έλλογης σκέψης, τα ανεξέλεγκτα κύματα καταστροφικών θερμοκρασιών και η αποδιοργάνωση του παγκόσμιου κλίματος, όπως και μια πρόσφατη δήλωση του Γ.Γ. του ΟΗΕ, Antònio Guterres, που μας προειδοποιεί ότι η πυρηνική καταστροφή βρίσκεται μόλις έναν λανθασμένο υπολογισμό μακριά μας.

Βρισκόμαστε σε μια εποχή παρόμοια με αυτήν που περιγράφει η Anna Seghers στο μυθιστόρημα της, Τράνζιτο. Καθώς καταρρέουν τα όρια και απειλούνται τα πλαίσια σταθερότητας, εγκαθίσταται μια υφέρπουσα απελπισία που δημιουργεί μια διάθεση φυγής, προκειμένου να γλιτώσει κανείς από το τραυματικό και να αναζητήσει καινούριες βεβαιότητες. «Όλη η γη ήταν στενάχωρη»2 λέει ο ανώνυμος ήρωας του μυθιστορήματος. Τι τίμημα όμως έχει αυτή η φυγή από το τραυματικό; Γιατί αντίθετα ο ήρωας αρνείται να φύγει και να γλιτώσει; Αρνείται επειδή δεν θέλει να αποδεχθεί αυτό το ρήγμα στην συνέχεια της εμπειρίας του. Και ενώ φαίνεται, εν μέσω μιας γενικευμένης πολυάσχολης φροντίδας για την σωτηρία, να κρατάει μια φαινομενικά παθητική στάση, αυτός απλώς ξέρει να περιμένει. «Μόλις αρχίσει η Αντίσταση, θα πάρω μαζί με τον Μαρσέλ ένα ντουφέκι»3, λέει στο τέλος του βιβλίου. Η στάση του δεν τον βγάζει από το χρόνο. (Από το σημείωμα του επιμελητή)

Περιεχόμενα
Σημείωμα του επιμελητή

ΤΟ ΠΑΙΔΙΚΟ

Το παιδικό: με ποια έννοια;
Jorge Canestri Μετάφραση: Αλέξια Τατέου

Το παιδικό: οι πολλαπλές του διαστάσεις
Bernardo Tanis Μετάφραση: Κώστας Α. Ζερβός

Κατασκευάζοντας το παιδικό
Bonnie Litowitz Μετάφραση: Κώστας Α. Ζερβός

Οι δράκοι των αρχαίων ημερών: Ο τερματισμός και η επιμονή του παιδικού
Glen Gabbard Μετάφραση: Κώστας Α. Ζερβός

Το παιδικό και ο ρόλος του στην εύρεση της ασυνείδητης φαντασίωσης
Mathew Johnson Μετάφραση: Αλέξια Τατέου

Οι παιδικές επιθυμίες και «το παιδί μέσα στον ενήλικα»
Frances Thomson-Salo Μετάφραση: Αλέξια Τατέου

Μυθιστορηματικές όψεις του παιδικού. Από τον Ντέιβιντ Κόπερφιλντ στον Χάρι Πότερ
José Avzaradel Μετάφραση: Τίνα Ρώτα

ΤΟ ΤΡΑΥΜΑΤΙΚΟ

Ο τρόπος θεώρησης του τραύματος στην ψυχανάλυση: μια εισαγωγή
Heinz Weiss Μετάφραση: Κώστας Α. Ζερβός

Τραύμα, Διεργασία και Αναπαράσταση
Howard B. Levine Μετάφραση: Χάρις Χαντζή

Γύρω από την έννοια του τραύματος στον Γουίνικοτ
Jan Abram Μετάφραση: Έλενα Παπαθανασοπούλου

Το τραυματικό και η εργασία του après-coup στο έργο του Φρόυντ
Bernard Chevret Μετάφραση: Κώστας Α. Ζερβός

ΚΛΙΝΙΚΑ ΚΑΙ ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Τι σημαίνει να είσαι ζωντανός; Σχετικά με τα «μεταβατικά αντικείμενα και μεταβατικά φαινόμενα» του Γουίνικοτ
Thomas H. Ogden Μετάφραση: Δανάη Μουστάρδα

Εγκυστωμένα σωματικά εγγράματα και σωματική αφήγηση – Η απαρτίωση της σωματικής ανάμνησης στην ψυχαναλυτική τεχνική
Sebastian Leikert Μετάφραση: Λίνα Βασιλείου

ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΙΔΟΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗΣ

Η βία στην βρεφική ηλικία και η σχέση της με τις διαστροφικές πλευρές στην ανάπτυξη ενός παιδιού
Rosely Lerner Μετάφραση: Έλενα Τερζίογλου

Η αποφυγή της βλεμματικής επαφής στην ψυχοθεραπεία γονέα-βρέφους: εκδηλώσεις και τεχνικές προτάσεις
Björn Salomonsson Μετάφραση: Ήρα-Θάλεια Κόλλια

ΘΕΜΑΤΑ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗΣ

«Είμαστε νεκροί;»: ο χρόνος στο διάλογο της H. D. με τον Φρόυντ
Anat Mahalel Μετάφραση: Κώστας Α. Ζερβός

 ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Βιώνοντας το σώμα: ένας ψυχαναλυτικός διάλογος για την ψυχοσωματική, των Jaques Press, Fotis Bobos, Jörg Frommer, Marina Perris-Myttas, Eve Schmid-Gloor, Bérengère de Denarclens, Christian Seulin, Luigi Solano, Nick Temple, Catherine Humble, London and New York, Routledge, 2019
Julian Stern Μετάφραση: Αλέξια Τατέου

ΝΕΚΡΟΛΟΓΙΑ

Philip M. Bromberg (1931-2020). Τραύμα, αποσύνδεση και ο πολλαπλός εαυτός
Donell B. Stern Μετάφραση: Χάρις Χαντζή

Ανήμερη χώρα - Ένας Ψυχαναλυτής Σχολιάζει τη βία και την Κρίση Εμπιστοσύνης στην Πολιτική

Εκδόσεις Μελάνι| ISBN: 978-960-591-230-7 | 288 ΣΕΛΙΔΕΣ |ΙΟΥΛΙΟΣ 2022

Δεν θα μπορούσα μέσα σε λίγες σελίδες να συνοψίσω τι κατορθώνει μέσα από την Ανήμερη χώρα ο Σωτήρης Μανωλόπουλος. Δεν θα ήθελα να χαλάσω και την απόλαυση της ανάγνωσης υπεραπλουστεύοντας. Μπορεί η Ανήμερη χώρα να μην είναι μυθιστόρημα, με πλοκή και χαρακτήρες, συχνά όμως η ανάγνωσή της θυμίζει κάτι τέτοιο: Θες να δεις τι γίνεται παρακάτω, πού και πώς θα το πάει ο συγγραφέας […]

[…] Η Ελλάδα, ο Έλληνας, πέρα από κρίσεις, είναι ένας αδούλευτος ψυχισμός. Μπορεί να ζει μια χαρά όταν ορισμένες βασικές εξωτερικές συνθήκες είναι ευνοϊκές, μπαλώνοντας και κουκουλώνοντας, ειδικά όταν η οικονομία έχει μια ροή. Είτε σε ένα ζευγάρι ή μια οικογένεια είτε σε μια κοινωνία, μια χώρα, η καλή οικονομία έχει ένα κοινό χαρακτηριστικό: υπνωτίζει. Σε κάνει να νομίζεις ότι τα κατάφερες. Η κακή οικονομία, όμως, κάνει όλα τα φίδια να βγαίνουν από τις φωλιές τους. Κανονικά η Ελλάδα θα έπρεπε να είχε ξαπλώσει στο ντιβάνι πολύ πριν από τα μνημόνια, από την εποχή της αστακομακαρονάδας ή και από το 1974. Μήπως και καταλάβει γιατί και πώς άφησε να γίνει, π.χ., ο Εμφύλιος ή γιατί και πώς άφησε να συμβεί η Δικτατορία.

Απόσπασμα από τον πρόλογο του Ηλία Μαγκλίνη

Σάντορ Φερέντσι: Άτακτο παιδί, εφευρέτης ενήλικος - Θεωρητική συνεισφορά, τεχνικοί πειραματισμοί και ιστορική λήθη

ΠΡΟΛΟΓΟΣ: ΣΠΥΡΟΣ ΜΗΤΡΟΣΥΛΗΣ
Εκδόσεις ΑΓΡΑ / Σειρά «Ρους», Σεπτέμβριος 2022 / Αριθμός σελίδων : 328
ISBN: 978-960-505-439-7

Ο ΣΑΝΤΟΡ ΦΕΡΕΝΤΣΙ YΠΗΡΞΕ ΧΑΡΙΣΜΑΤΙΚOΣ και οξυδερκής ψυχαναλυτής με πολυεπίπεδη κλινική εμπειρία, αναλαμβάνοντας συχνά τις πιο δύσκολες περιπτώσεις ασθενών, που είχαν υποστεί σοβαρούς ψυχικούς ή και σωματικούς τραυματισμούς. Επινόησε σημαντικές έννοιες, όπως την «ενδοβολή» και την « ταύτιση με τον επιτιθέμενο », ενώ ήταν εκ των πρώτων που αναγνώρισαν τη σημασία του πρώιμου τραύματος. Μας μίλησε για τη σύγχυση γλωσσών μεταξύ παιδιού και ενηλίκων, για τις παιδικές αναλύσεις των ενηλίκων, για την αμφίμειξη των ερωτισμών · εμπνεύστηκε την έννοια του σοφού βρέφους, του μη καλοδεχούμενου παιδιού, της ναρκισσιστικής σχάσης, της τρομοκρατίας της οδύνης, των παθονευρώσεων.

Η σχέση του με τον Φρόυντ υπήρξε καθοριστική για την εξέλιξη του ψυχαναλυτικού κινήματος, καθώς ο Φερέντσι ήταν από εκείνους που υποστήριξαν με θέρμη την αναγκαιότητα της μακρόχρονης ανάλυσης του αναλυτή, του επονομαζόμενου και δεύτερου θεμελιώδους κανόνα της ψυχανάλυσης. Για χρόνια αντάλλασσαν με τον Φρόυντ ερωτήματα πάνω στην αναλυτική εργασία, σε τέτοιον βαθμό που η σκέψη του ενός σφραγίστηκε από τη σκέψη του άλλου. Ωστόσο, λίγο καιρό πριν από τον πρόωρο θάνατό του, οι σχέσεις του με τον Φρόυντ στιγματίστηκαν από έντονη αμφιθυμία και υπόγειες συγκρούσεις, στις οποίες κυρίαρχο ρόλο διαδραμάτισαν σημαντικά πρόσωπα του διεθνούς ψυχαναλυτικού κινήματος.

Η σχέση του Φερέντσι με τον Φρόυντ σημαδεύτηκε από τη διεργασία αλλά και την άρνηση του θηλυκού και του παθητικού στοιχείου. Η θηλυκή-μητρική πλευρά, την οποία μάταια αναζητούσε να βρει στον Φρόυντ, ήταν μια θέση που ο Φρόυντ δυσκολευόταν να αναλάβει. Σε αντιστάθμισμα, την ανέλαβε προοδευτικά ο ίδιος ο Φερέντσι, όταν λειτούργησε για τους ασθενείς του σαν τρυφερή μητέρα. Τη δε άρνηση υπαγωγής του Φερέντσι στο πατρικό υπερεγώ και στην παθητικότητα της αναλυτικής θέσης τη διαδέχθηκε η προώθηση της ενεργητικής τεχνικής εκ μέρους του.

Οι συνεχείς τεχνικοί πειραματισμοί του επιχειρούσαν εξάλλου να απαντήσουν στα φαινόμενα επανάληψης που διέπουν την ψυχική ζωή. Μέσα από αντιφατικές τεχνικές παρεμβάσεις, τις οποίες δεν δίσταζε να εγκαταλείψει, ο Φερέντσι επέκτεινε τα όρια του αναλύσιμου και κατέστη ο πρόδρομος της σύγχρονης αναλυτικής πρακτικής, εισάγοντας την ελαστικότητα της τεχνικής. Έφτασε όμως σε ακραία σημεία, όπως στη θύελλα της αμοιβαίας ανάλυσης, κάτι που τον κατέστησε αιρετικό για την τότε ψυχαναλυτική κοινότητα. Αυτό που ακολούθησε δεν ήταν απλώς δυσμένεια αλλά ιστορική λήθη ενός ιδιαίτερα πλούσιου έργου που λογοκρίθηκε για δεκαετίες.

Το παρόν βιβλίο επιχειρεί να διερευνήσει σημαντικές πτυχές του έργου μιας εμβληματικής όσο και αμφιλεγόμενης φυσιογνωμίας της ψυχανάλυσης. Μιας προσωπικότητας ακατάπαυστα δημιουργικής, ευρηματικής, που διακρινόταν παράλληλα από ένα θυελλώδες παιδικό στοιχείο, αντίστοιχο ενός άτακτου παιδιού.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ
Από αριστερά προς τα δεξιά :Καθιστοί : Sigmund Freud, Sàndor Ferenczi, Hanns Sachs.Όρθιοι : Otto Rank, Karl Abraham, Max Eitingon, Ernest Jones.

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΚΔΟΤΙΚΟΥ ΟΙΚΟΥ

Όνειρο, φαντασίωση και τέχνη

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Δημήτρης Τζάκσον
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Δάφνη Λαρούνη

Το έργο της Hanna Segal, ειδικά πάνω στον συμβολισμό, την αισθητική και το όνειρο, καθώς και η έρευνά της για την ψυχωτική σκέψη, την καθιέρωσε ως εξέχουσα μορφή της ψυχανάλυσης, ιδιαίτερα στην ψυχανάλυση κλαϊνικής παράδοσης. Στο έργο της Όνειρο, φαντασίωση και τέχνη επεξεργάζεται ξανά τις απόψεις της πάνω στα θέματα αυτά και τα ζωντανεύει μέσω μιας νέας απαρτίωσης, που τη συνδέει εκ νέου με το έργο του Freud, της Klein και του Bion. Σε όλη την έκταση του βιβλίου οι κλινικές περιγραφές που έξοχα έχει επιλέξει προβάλλουν τη θεωρία, διερευνώντας τη φαντασία και αποτυπώνοντας ξεκάθαρα ακόμα και την πιο δύσκολη έννοια στον νου του αναγνώστη. Μέσω μιας δημιουργικής αλληλεπίδρασης, η θεωρία και τα κλινικά παραδείγματα συνδυάζονται και εφαρμόζονται ώστε να συγκροτήσουν τις νέες και πρωτότυπες θεωρίες της συγγραφέως για την τέχνη και την αισθητική.

Το βιβλίο ξεκινά με τη θεωρία των ονείρων του Freud, ζωηρά εκφρασμένη με κλινικό υλικό της ίδιας της Segal. Στη συνέχεια προχωρά σε μια συζήτηση πάνω στην έννοια της φαντασίωσης, όπως χρησιμοποιείται από τον Freud και την Klein, και τη σχέση της με τα όνειρα και τη σκέψη. Ακολουθεί αναφορά στη σκέψη βασισμένη στην καταλυτική εργασία της Segal «Σημειώσεις για τον σχηματισμό συμβόλων» (1957), την οποία και αναπτύσσει περαιτέρω συνδέοντάς τη με το έργο του Bion. Στη συνέχεια εξετάζονται, πάλι με πειστικά παραδείγματα, παθολογικές πτυχές του ονείρου, που προκύπτουν όταν αποτύχει η συμβολική σκέψη. Τέλος, στα δύο τελευταία κεφάλαια, η Segal επιστέφει σε ένα από τα πρώτα και τα πιο σταθερά ενδιαφέροντά της –την τέχνη, την αισθητική, και τη φαντασία– αναδεικνύοντας, με πρωτότυπο αλλά και ευαίσθητο τρόπο, τη σχέση ανάμεσα στην «αληθινή» και την «αποτυχημένη» τέχνη.

Όπως αναφέρει η Betty Joseph στην εισαγωγή της, η γραφή της Segal, και ιδιαίτερα σε αυτό το βιβλίο, συνεισφέρει σημαντικά στον εμπλουτισμό της ψυχανάλυσης, όχι μόνο με τη διαύγεια και την οξυδέρκεια της σκέψης της αλλά και λόγω του βάθους και του εύρους των ενδιαφερόντων της και της κλινικής της δημιουργικότητας.

Οιδίπους 23

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Σημείωμα των εκδοτών

Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΣΤΗΝ ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΑΛΛΟΥ

Συνομιλία του Cosimo Schinaia με τον Δημήτρη Μαλιδέλη
ΔΗΜΉΤΡΗΣ ΜΑΛΙΔΈΛΗΣ

Η σχέση της ψυχανάλυσης με την αρχιτεκτονική, την πολεοδομία, την πολιτική.
La Relazione della psicoanalisi con l’ Architettura, l’ Urbanstica, e la politica.
ΔΗΜΉΤΡΗΣ ΜΑΛΙΔΈΛΗΣ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ

Αλήθεια
ΑΘΑΝΆΣΙΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΊΔΗΣ

Η Αλήθεια: Όψεις της Αλήθειας-Υποκειμενική και Αντικειμενική Αλήθεια
ΙΩΆΝΝΗΣ ΒΑΡΤΖΌΠΟΥΛΟΣ

Αλήθεια
ΒΑΣΊΛΗΣ ΔΗΜΌΠΟΥΛΟΣ

Ψυχανάλυση και Αλήθεια
ΝΊΚΟΣ ΛΑΜΝΊΔΗΣ

Η Πολλαπλότητα και τα Όρια της Αλήθειας
ΚΏΣΤΑΣ Α. ΖΕΡΒΌΣ

«Αλήθεια, Κρίση, Αντίληψη»./Ιστορία, Δίκη, Προσωπική Εμπειρία.
ΤΆΣΟΣ ΣΑΚΕΛΛΑΡΌΠΟΥΛΟΣ

ΚΛΙΝΙΚΑ & ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ

Η Επανάληψη και ο Καταναγκασμός της Επανάληψης, μια Γαλλική Οπτική
MARILIA AISENSTEIN

Το Πεπρωμένο της Ψυχανάλυσης: Βεβαιότητες και αβεβαιότητες στην ιστορία, στη θεωρία και στην κλινική
ΙΩΆΝΝΗΣ ΒΑΡΤΖΌΠΟΥΛΟΣ

Τί είδους έρευνα [αρμόζει] στην Ψυχαναλυτική Επιστήμη;
ROBERT S. WALLERSTEIN

Εισαγωγικά σχόλια, στο άρθρο του R. Wallerstein υπό μορφήν ερωταπαντήσεων
ΝΊΚΟΣ ΚΟΥΡΈΤΑΣ

Συζητώντας για τη Θέση της Έρευνας στην Ψυχανάλυση – Σχόλια στο άρθρο του Wallerstein
ΓΡΗΓΌΡΗΣ ΒΑΣΛΑΜΑΤΖΉΣ

Ο Σύγχρονος Πολιτισμός και η Ψυχανάλυση
ΧΡΉΣΤΟΣ ΖΕΡΒΉΣ

«Η Συμβολή της Ψυχανάλυσης στην Προσέγγιση του Άγνωστου Προσφυγικού: Η Ιστορία της Φ.»
ΣΤΈΛΙΟΣ ΣΤΥΛΙΑΝΊΔΗΣ – ΊΛΙΑ ΧΑΤΖΉ

Στην Κοιλιά του Κήτους
ΣΆΒΒΑΣ ΣΑΒΒΌΠΟΥΛΟΣ – ΜΑΡΊΑ ΛΑΖΑΡΊΔΟΥ

ΒΙΒΛΙΑ

Επτά Παραμύθια Ζωής. Είναι η Νόσος ένα Αμετάφραστο Μήνυμα; του Σάββα Σαββόπουλου
ΝΊΚΟΣ ΣΙΔΈΡΗΣ

Experiencing the Body
ΧΡΉΣΤΟΣ ΖΕΡΒΉΣ

Εγχειρίδιο Ψυχοδυναμικής Ψυχιατρικής – Επιμέλεια: Στέλιου Στυλιανίδη
ΝΊΚΟΣ ΤΖΑΒΆΡΑΣ

Soul and Psyche as a Surprise; Psychoanalysis and Orthodox Theology in Dialogue

Το βιβλίο αυτό εκδόθηκε το 2021 από τον οίκο ' St.Sebastian Orthodox Press' με επιμέλεια από την Ευδοξία Δελλή και τον π. Βασίλειο Θερμό. Αποτελείται από έντεκα άρθρα γραμμένα στα Αγγλικά, τα περισσότερα των οποίων παρουσιάστηκαν σε ημερίδα που διοργάνωσε το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών το Δεκέμβριο του 2018 και είχε σαν θέμα το διάλογο ανάμεσα στην Ψυχανάλυση και την Ορθόδοξη Θεολογία. Στον τόμο αυτό συμμετέχει και ο κος Αθανάσιος Αλεξανδρίδης, διδάσκων αναλυτής της ΕΨΕ/ΙΡΑ με το άρθρο" Τhe Creation of the Religious into the Psychic Space''.

CONTENTS

Prologue
Bishop Maxim Vasiljevic

Introduction
Evdoxia Delli, Vasileios Thermos

Part I. Mapping the Domain

Truth is a Two-Edged Sword: A Brief History of Psychoanalysis and Christianity Steven-John Harris 

The Creation of the Religious into the Psychic Space Athanasios Alexandridis

Part II. Epistemological Explorations

The Interdisciplinary Encounter of Orthodox Theology and Psychoanalysis as a Key Aspect of the Dialogue Between Orthodoxy and Sciences: Ιnitial Thoughts Based on the First Mapping of the Field Evdoxia Delli

Discussing Epistemology and Methodology for Bridging the Gap Between Patristic Anthropology and Psychoanalytic Thought Grigorios–Chrysostom Tympas

Part III. Shared Conceptual Journeys

Influences of Christian Thought in Psychoanalytic Theory and Practice Dimitrios Kyriazis

Tracing Judeo-Christian Elements in Psychoanalysis: A Path for Renewing Western Civilization? Vasileios Thermos

Part IV. Common Clinical Paths

Clinical Implications in the Work of Clergy - Spiritual Fathers and Psychiatrists - Psychoanalysts Konstantinos Emmanouilidis

Shame and Overcoming the Mechanisms of Defense in Response to Sin and Trauma: Reflections on Psychoanalysis and Orthodox Christianity as ‘Cures of Love’ Stephen Muse

Frustration and deprivation as the cornerstone of progress in the context of psychoanalytic treatment as well as in pastoral care and Orthodox Theology Vassiliki-Piyi Christopoulou

Part V. A Landscape of Fruitful Encounters

Theology and the Discovery of the Unconscious: Preliminary Remarks Nikolaos Loudovikos

Orthodox Theology and Psychoanalysis Facing the Other Petar Jevremović

Epilogue: A promising road to be traveled

Relevant bibliography by Orthodox authors

Biographicals

Scriptural verses index

Subject index

Name index

Psychoanalysis and Euripides' Suppliant Women A Tragic Reading of Politics

Psychoanalysis and Euripides' Suppliant Women applies the "tragic" reading of politics, presented by Euripides in his play, The Suppliant Women, to the contemporary world.

Manolopoulos presents a psychoanalytic assessment of the key themes of the play, considering the phenomenon of hubris in public life indirectly, through its transformation in tragic poetry. Psychoanalysis and Euripides’ Suppliant Women goes on to consider how the foundations of the polis are linked to the integration of the work of mourning and the feminine core of existence, and how the aims of scholars who study the play correspond to psychoanalysis’ work towards understanding the psychic and social reality of politics.

This book allows for a deeper understanding of the pathological modes of mental functioning that manifest in politics. It will be of interest to psychoanalysts in practice and in training and academics and scholars of psychoanalytic studies, politics, and classical studies.

Table of Contents

Introduction  1. The Plot  2. The Tragic Position  3. The Work of Mourning  4. The Feminine Core  5. The Order of Politics  6. An Ur-text of Political Theory

Sotiris Manolopoulos is a member of the Canadian and Hellenic Psychoanalytic Societies, and is a child analyst, training analyst, former director of training and president of the Hellenic Society.

Reviews

‘This book combines psychoanalytic understanding and a deep knowledge of classical Greek drama. Sotiris Manolopoulos brings out the universal themes in Euripides’ play The Suppliants, as it explores the relation between past and present, inner and outer, male and female. Central to the book is its discussion, from a psychoanalytic perspective, of political issues. Manolopoulos demonstrates very valuably how The Suppliants illuminates the unconscious conflicts involved in maintaining a democratic society.’

— Michael Parsons, Training Analyst, London

‘A play on Greek society written 2,500 years ago reflecting women, mystery, tragedy, hubris and politics around a core of mourning is a necessary reading for our pandemic times, as broken politics need to be re-imagined.’

— Dr Jonathan Sklar, Training Analyst, London

‘In an innovative manner, and with an emphasis on the historical and interdisciplinary approach, Sotiris Manolopoulos creates the links between psychoanalytic theory and tragic poetry. In that unique but far-reaching space, the new theorization has been built: about politics as a way of integrating split-off, untranslated and denied elements of mythical acts linked to the process of mourning and the feminine core of existence. This viewpoint is especially important in a time of crisis and transformations, enabling us to learn about the alliances of community, about the connection of psychic and public life, calling for internalization and participation. Many concepts are enlightened and deepened: primary union, work of mourning, feminine core, but also the questions of war and of leadership. The very idea that the foundation of our public life is linked to the integration with the psychic work is appealing, and could be useful for the generations to come’

— Jasminka Šuljagić, Training Analyst, Psychoanalytical Society of Serbia; General Editor of the European Psychoanalytic Federatio

‘This is a book whose time has come. At a moment when we are witnessing the resurgence of political populism, of attacks on science and on truth, and when destructive forces appear to be gaining the upper hand, overriding even man’s instinct for self-preservation through denial of the seriousness of a world-wide pandemic and of global climate change, a psychoanalytic understanding of these phenomena of "political hubris" is much needed. We as psychoanalysts struggle to understand what appears to be a recent turn of events, but as Sotiris Manolopoulos points out through his treatise on Psychoanalysis and Euripides' Suppliant Women, these are but repetitions of man’s struggle to hold "deep unbridgeable contradictions" …"impossible links leading to impasses" … man’s "tragic position". This book will be of interest to psychoanalysts, psychotherapists as well as to students of history, politics and culture. It is well worth reading.’

— Dimitris J. Jackson, Training Analyst, Hellenic Psychoanalytical Society

Τα παράδοξα στην ψυχανάλυση

…Τα λάθη του αναλυτή μπορεί να λειτουργήσουν ως ιστός, μέσω του οποίου θα υφανθεί το αρνητικό του τραύματος. Ο αναλυόμενος περιμένει να ξαναβρεί το τραύμα στο τώρα, αφού
τότε, όταν συνέβη, δεν ήταν εκεί …

…Ο σαδισμός του αναλυτή συναντάει το μαζοχισμό του αναλυόμενου και το αντίστροφο. Πότε και πώς ο μαζοχισμός γίνεται φύλακας της ζωής και πότε αφήνει χώρο στην ενόρμηση του θανάτου με συνέπεια η επιτυχία να οδηγεί στην Αρνητική Θεραπευτική Αντίδραση και να «χτυπάει» τόσο τον αναλυτή όσο και τον αναλυόμενο;

Ποιος εντέλει αναλύει ποιον;…

Κλινική του Εφήμερου. Μια ψυχαναλυτική προσέγγιση της Ανεστιότητας

Ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι φαίνεται να βρίσκονται παγιδευμένοι στις αρνητικές πτυχές της γενικευμένης ρευστότητας της εποχής μας, αντιμετωπίζοντας εξαιρετικά εύθραυστες καταστάσεις κοινωνικής και οικονομικής αβεβαιότητας. Παράλληλα, ο αριθμός των υποκειμένων που, βιώνοντας αυτές τις συνθήκες μείζονος αστάθειας, ανασφάλειας και ευαλωτότητας, απευθύνονται -και- σε ειδικούς ψυχικής υγείας αυξάνεται σταθερά.

Στα σύνορα ανάμεσα στο κοινωνικό και το ψυχικό, οι έννοιες της επισφάλειας και του εφήμερου μας επιτρέπουν να σκεφθούμε σε ένα συνεχές καταστάσεις ριζικής κοινωνικής περιθωριοποίησης, όπως η έλλειψη στέγης στην οποία επικεντρώνεται το ανά χείρας βιβλίο, από τη μία πλευρά, και καταστάσεις οι οποίες, από την άλλη, βρίσκονται πολύ πιο κοντά σε μια κοινωνική κανονικότητα.

Ποια χρησιμότητα μπορεί να έχει όμως η ύπαρξη μιας ψυχαναλυτικής οπτικής όσον αφορά την προσέγγιση των αστέγων ή άλλων αποκλεισμένων ατόμων; Στο βιβλίο εξετάζονται οι ιδιαιτερότητες του πεδίου της σημερινής, διευρυνόμενης ψυχοκοινωνικής κλινικής καθώς και πτυχές των σύνθετων σχέσεων μεταξύ ανεστιότητας και ψυχικού τραύματος. Μελετώντας κάποιες από τις κυριότερες ψυχικές παραμέτρους των καταστάσεων ακραίας κοινωνικής επισφάλειας, ο συγγραφέας του βιβλίου αναδεικνύει τρόπους με τους οποίους η ψυχαναλυτική σκέψη μπορεί να συνδράμει στο πλαίσιο της κλινικής εργασίας με αστέγους αλλά και στις κοινωνικές παρεμβάσεις που έχουν ως στόχο να διευκολύνουν και να υποστηρίξουν την σταδιακή κοινωνική επανένταξη αυτών των προσώπων.

Ο Στυλιανός Φαρσαλιώτης είναι κλινικός ψυχολόγος και ψυχοθεραπευτής, διδάκτωρ κλινικής ψυχολογίας. Ξεκίνησε τις ακαδημαϊκές του σπουδές στην ψυχολογία στη Γαλλία, στο πανεπιστήμιο της Προβηγκίας (Aix-Marseille I). Στη συνέχεια, έλαβε μεταπτυχιακό δίπλωμα στην κλινική ψυχολογία και την ψυχοπαθολογία από το πανεπιστήμιο René Descartes του Παρισιού(Paris V).Είναι διδάκτωρ του τμήματος ψυχολογίας του Παντείου πανεπιστημίου και μέλος του εργαστηρίου ψυχοπαθολογίας και ψυχολογίας της υγείας(ΕΨΨΥ) που λειτουργεί στο ίδιο τμήμα, όπου παρέχει διδακτικό και ερευνητικό έργο. Εκπαιδεύτηκε και εξακολουθεί να δραστηριοποιείται μέχρι σήμερα σε θεσμούς ψυχικής υγείας με σημαντική συνεισφορά στα πεδία της κοινωνικής ψυχιατρικής και της ψυχαναλυτικά προσανατολισμένης θεραπευτικής πρακτικής. Εργάζεται παράλληλα ιδιωτικά με εφήβους και ενήλικες. Έχει ασχοληθεί με την κλινική προσέγγιση των κοινωνικά αποκλεισμένων ατόμων -και ιδιαίτερα των αστέγων και των προσφύγων. Αρχικά στο Παρίσι(ASM 13) και έπειτα στην Αθήνα, εκπονώντας επίσης διδακτορική έρευνα στον συγκεκριμένο τομέα.Έχει δημοσιεύσει άρθρα σε ελληνικά και ξένα επιστημονικά περιοδικά.

Applying Psychoanalysis in Medical Care

Ο συλλογικός τόμος Applying Psychoanalysis in Medical Care είναι καρπός της προσπάθειας που καταβάλλει η Διεθνής Ψυχαναλυτική Ένωση να αναδείξει τη συμβολή της ψυχαναλυτικής σκέψης στους χώρους που αποτελούν σημεία συνάντησης ψυχανάλυσης και ιατρικής. Ανάμεσά τους η περιγεννητική φροντίδα, η ογκολογία και η παρηγορητική φροντίδα , οι εξαρτήσεις και οι διαταραχές διατροφής. Η Μερόπη Μιχαλέλη , μέλος της ΕΨΕ συμβάλλει στον τόμο αυτό με ένα κείμενό της με τίτλο On Becoming a Parent: When the psychoanalyst meets the front- line professionals involved in the perinatal period

Applying Psychoanalysis in Medical Care describes the many ways that analysts interact with the medical world and make meaningful contributions to the care of a variety of patients.

Clinicians with a deep psychoanalytic understanding of our vulnerabilities, fears and hopes are well suited to participate in the care of our body. This book brings together contributions from caregivers who have dedicated themselves to deeply knowing their patients, from prenatal care, pediatrics, oncology, and palliative care. The chapters are rich with moving clinical vignettes　that demonstrate both the power and gracefulness of dynamic listening and insight.

This book will be valuable reading for psychoanalysts as well as practitioners and students in medicine, psychology, and the social work disciplines.

1. An incentive to use psychoanalytic psychosomatics in everyday medicine Joachim Küchenhoff 
2. At a Crossroads: the Psychoanalytic Model and the Medical Model Karen Proner and Valentino Ammannati
3. On Becoming a Parent: When the psychoanalyst meets the front- line professionals involved in the perinatal period Meropi Michaleli 
4. Cruel Fate Jennifer Davids
5. Day hospital intensive care for patients with eating disorder Humberto Lorenzo Persano
6. Eating Disorders in childhood and adolescence: An interdisciplinary approach Monica Zac, Sandra Novas, Luz Zappa, Julian Onaindia, Alejandra Ariovich, Andrea Fränkel
7. Psychoanalysis and Psycho oncology: How Each Specialty Enriches the Other Norman Straker
8. Psychodynamic contributions to palliative care patients and their family members Linda Emanuel 
9. How a Lack of Human Connection may Lead to Dehumanization and Addiction Jose Alberto Zusman, Edward J. Khantzian 
10. Psychoanalytic approaches to the skin patient Jorge Ulnik
11. The Balint Group: The Arc of the Enduring Bridge Between Psychoanalysis and Medicine Randall H. Paulsen, Don R. Lipsitt

Ψυχική σκηνή και αρχαίο δράμα

Η ψυχαναλυτική σκηνή είναι μοναδική. Αλλά έχει πολλά κοινά με την σκηνή του θεάτρου. Το θέατρο δημιουργήθηκε πάνω στο πρότυπο της ψυχικής σκηνής για να δώσει θέση στο ξένο, μέσα μας και έξω από μας. Το αρχαίο δράμα συνιστά μια αδυσώπητη διάγνωση της ανθρώπινης φύσης, τα θεμέλια της οποία κτίζονται πάνω σε κινήσεις συγκρούσεων που χαρακτηρίζουν την ζωή και οδηγούν στην καταστροφή της. Εξ υπαρχής η ψυχανάλυση έχει εμπνευσθεί από αυτό, και συνεχίζει να εμπνέεται, όπως μας δείχνει και το βιβλίο του Σωτήρη Μανωλόπουλου. Εκκινώντας από την «δραματική οπτική» συνεχίζει με επιμέρους κείμενα, στα οποία σχολιάζονται και ανασκάπτονται με τα μέσα της ψυχανάλυσης ο Ιππόλυτος, ο Ορέστης, η Ιφιγένεια, η Μήδεια, η Άλκηστις, οι Ικέτιδες του Ευριπίδη και ο Φιλοκτήτης του Σοφοκλή. Η έκδοση συμπληρώνεται με δύο κείμενα των ψυχαναλυτών Πέτρου Κεφάλα και Ελίζας Νικολοπούλου επάνω στις αναγνωστικές οδούς που προτείνει ο Σωτήρης Μανωλόπουλος.

Γραφές της ψυχανάλυσης

επιστημονικός υπεύθυνος: Θανάσης Χατζόπουλος

Οι “γραφές της ψυχανάλυσης” αποτυπώνουν κάθε φορά μια διαφορετική εκδοχή από τον πλούτο της κλινικής εμπειρίας της ψυχανάλυσης και του ιδιαίτερου τρόπου της να προσεγγίζει τα φαινόμενα της ζωής και του πολιτισμού. Τον πρώτο λόγο έχει εδώ η εκ-τροπή του ασυνειδήτου σε γραφή, ώστε με την παράφραση της γνωστής φροϊδικής προτροπής “εκεί που ήταν Αυτό να έρθει … η γραφή”, αλλά και η τροποποίηση του πραγματικού διά της γραφής έτσι όπως μόνον μέσω αυτής μπορεί να επισυμβεί, χάρη στο δικό της ίχνος. Η σειρά απευθύνεται σε όλους όσους, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, έχουν αντιληφθεί ή υποψιάζονται πως ό,τι μας κινεί και μας οδηγεί, σταθερά μας διαφεύγει.

Ο Σωτήρης Μανωλόπουλος είναι ψυχαναλυτής παιδιών, εφήβων και ενηλίκων, μέλος της Καναδικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας, της Διεθνούς Ψυχαναλυτικής Ένωσης, μέλος και διδάσκων της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας.

Η θεωρία και η κλινική του ναρκισσισμού

Στο βιβλίο αυτό ο συγγραφέας μελετά τον πανανθρώπινο, διαχρονικό και πάντα επίκαιρο «κορμό» του ψυχικού οργάνου: το ναρκισσισμό. Παρακολουθεί καταρχάς την εξέλιξη και τους προβληματισμούς της φροϋδικής θεωρίας, ενώ στη συνέχεια παρουσιάζει το έργο σημαντικών θεωρητικών και κλινικών της σύγχρονης ψυχανάλυσης (Grunberger, Rosenfeld, Kernberg, Green κ.ά.), επιχειρώντας συνάμα μια σύγκριση των προσανατολισμών τους. Τέλος, αναπτύσσει την αναλυτική του εργασία με έναν αναλυόμενο ναρκισσιστικής παθολογίας.

H ενδελεχής εννοιολογική παρουσίαση, στο θεωρητικό μέρος, καθώς και η εκτενής και εμπεριστατωμένη ανάλυση της κλινικής περίπτωσης αποτελούν τις βασικές κατευθύνσεις του βιβλίου, το οποίο απευθύνεται όχι μόνο στους ψυχαναλυτές και στους ψυχοθεραπευτές, αλλά και σε όλους εκείνους που ενδιαφέρονται και ασχολούνται με τη θεωρία του ναρκισσισμού και την κλινική εφαρμογή του. 

Η καταστροφικότητα στην καρδιά της ανθρώπινης φύσεως

Ένας ψυχαναλυτής ξαναδιαβάζει τον Θουκυδίδη
O Θουκυδίδης συνέγραψε κάτι απείρως συνθετότερο από την ιστορία του Πελοποννησιακού πολέμου, σκιαγραφώντας με συγκλονιστικό τρόπο την ανθρώπινη φύση. Η διήγησή του συνιστά μία έξοχη αποτύπωση ψυχικών ρευμάτων. Στις πολεμικές συρράξεις, το βάρος από τους μελετητές δίδεται πρωτίστως σε εξωτερικούς παράγοντες, πολιτικούς, οικονομικούς, στρατιωτικούς, ενώ αγνοείται η συμμετοχή του ψυχικού. Όμως, η ψυχική πραγματικότητα είναι πάντοτε παρούσα και προηγείται οποιασδήποτε εξωτερικής, καθορίζοντάς την σε βαθμό αδιανόητο. Η παρούσα μελέτη, ακτινογραφώντας το έργο του κορυφαίου ιστορικού, αναδεικνύει την κρυφή δράση των δυνάμεων καταστροφικότητας και θανάτου που φωλιάζουν στον πυρήνα της ανθρώπινης ύπαρξης.

Το σημείο όπου οι ψυχικές διαδικασίες ατόμων και ομάδων καταλήγουν σε αυτό που εκ των υστέρων εμφανίζεται ως «Ιστορία», αποτελεί μία περιοχή που γεννά ερωτήματα, χωρίς προφανείς απαντήσεις. Πως; Αθέατοι ψυχικοί παράγοντες υποκινούν πολιτικές και στρατιωτικές πράξεις; Σε ποια ενδοψυχική συνθήκη αντιστοιχούν φαινόμενα όπως ο πόλεμος ή ο λαϊκισμός; Οι «πολλοί» έχουν πάντοτε δίκιο; Υπό προϋποθέσεις, μπορούν να αποτελέσουν μία δεξαμενή όπου εκθετικά αναπτύσσονται οι δυνάμεις της καταστροφικότητας; Με δεδομένες τις προδιαγραφές και τους περιορισμούς της ανθρώπινης φύσεως (που αγνοούνται σκανδαλωδώς από την εποχή του Θουκυδίδη έως σήμερα), ποιά τα όρια των θεσμών και της Δημοκρατίας;

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Λίγη ιστορία, πριν από την κατάδυση στο ψυχικό
Το ξεκίνημα του πολέμου. Οιδιπόδειες συγκρούσεις που δεν επιλύονται
Τί αντιπροσωπεύει ενδοψυχικά ο πόλεμος;
Ο Δήμος. Ο Περικλής
Ο λοιμός
Ξεχνώντας τον εαυτό
Κλιμάκωση της πτώσεως στο Κακό: καίρια στιγμιότυπα
Η κορύφωση της πτώσεως, η τραγωδία: Σικελία (415-413 π.Χ.)
Η Δημοκρατία, οι θεσμοί και τα όρια τους, λόγω της ανθρώπινης φύσεως
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

TΑΥΤΟΤΗΤΑ

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α

Σημείωμα των εκδοτών

TΑΥΤΟΤΗΤΑ

Συνομιλία του David Bell με τον Νίκο Λαμνίδη & την Χάρι Χατζή στις 20 Οκτωβρίου 2018
ΝΙΚΟΣ ΛΑΜΝΙΔΗΣ & ΧΑΡΙΣ ΧΑΤΖΗ

ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗ
Το Μαύρο Αίμα
ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΚΑΡΑΣΑΧΙΝΙΔΗΣ

Σχολιασμός στο «Μαύρο Αίμα» του Παντελή Καρασαχινίδη
ΜΙΧΑΛΗΣ Α. ΠΕΤΡΟΥ

Σχόλιο πάνω στη Μελέτη του Παντελή Καρασαχινίδη
ΝΙΚΟΣ ΛΑΜΝΙΔΗΣ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ

Αποχωρισμός και Ταυτότητα
MICHEL DE M’UZAN

Η Συγκρότηση της Ταυτότητας στο Έργο του Michel de M’Uzan
ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ

Η Πρωτογενής Ταυτότητα
ΕΛΙΣΑΒΕΤ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ

Η Αβάσταχτη Ελαφρότητα της Αέναης Ex-Nihilo Αυτο-Γένεσης Ταυτότητας:Με αφορμή τις Μύγες του J-P. Sartre (1943)
ΧΑΡΙΣ ΧΑΤΖΗ

Διεμφυλικότητα και Αντιμεταβίβαση
ΝΙΚΟΛΑΣ ΕΥΖΩΝΑΣ

ΚΛΙΝΙΚΑ & ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ

Ο Ναρκισσισμός
ΒΑΣΙΛΗΣ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΣ

Τροποποιήσεις της Ψυχαναλυτικής Τεχνικής στην Ψυχοθεραπευτική Προσέγγιση Ογκολογικών Ασθενών: η Θεραπευτική Πρόταση της Μονάδας Ψυχοογκολογίας
ΝΙΚΟΣ ΚΕΡΑΝΗΣ

Σωματικός Πόνος και Αναζήτηση Αντικειμένου
ΕΙΡΗΝΗ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗ

Αυτοτραυματισμοί στην Εφηβεία
ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΠΟΥΛΤΙΔΗΣ ΛΙΝΑ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Το Τμήμα Πολλαπλών Ψυχοθεραπειών του Ψ.Ν.Α. Δρομοκαϊτείου
ΕΥΓΕΝΙΑ ΔΑΡΜΗ, ΑΡΕΤΗ ΠΟΥΛΟΠΟΥΛΟΥ

ΒΙΒΛΙΑ

Αναστοχαστικές Συγγένειες του Χρήστου Ιωαννίδη
ΜΑΡΙΛΙΑ ΑΪΖΕΝΣΤΑΙΝ-ΑΒΕΡΩΦ

Στοιχεία για την Ψυχική Μορφοποίηση. Η Δυναμική του Τραύματος του Βασίλη Δημόπουλου
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΑΡΓΥΡΟΠΟΥΛΟΣ

Σχολή ανήσυχων γονέων: Πάμε σχολείο;

Το Πάµε σχολείο; είναι το τέταρτο βιβλίο της σειράς «Σχολή Ανήσυχων Γονέων», µετά τους Παιδικούς έρωτες, τους Παιδικούς φόβους και το Χτίζοντας ταυτότητα.

Όπως δηλώνει και ο τίτλος του, οι γονείς καλούνται να σκεφτούν τι σηµαίνει για το παιδί τους και για τους ίδιους η είσοδος και η πορεία στο δηµοτικό σχολείο. Τι αγωνίες και τι µαταιώσεις ενεργοποιεί στο παιδί και στους γονείς η επίσηµη επαφή µε την ανάγνωση, τη γραφή και τα µαθηµατικά; Ποιες απωθηµένες προσδοκίες γονέων και εκπαιδευτικών φορτώνονται στους ώµους των µικρών µαθητών, στερώντας τους τη χαρά να συνευρεθούν και να συνεργαστούν µεταξύ τους; Πώς γίνεται η µετάβαση από το νηπιαγωγείο στο δηµοτικό; Ποιες είναι οι απαραίτητες ψυχικές, νοητικές και συναισθηµατικές συνιστώσες για την επιτυχή ένταξη του παιδιού στο δηµοτικό; Τι είναι απόδοση και τι επίδοση; Και τι είναι, τελικά, το σχολείο; Ένας χώρος αναπαραγωγής και εκµάθησης εννοιών µέσα σε ένα παιδαγωγικό πλαίσιο, ή ένας δυναµικός κοινωνικός χώρος ατοµικών και συλλογικών σχέσεων, όπου δηµιουργικά παράγεται γνώση;

Τα θέµατα του Πάµε σχολείο; αναπτύσσονται πάνω σε τρεις βασικούς άξονες:
α) Η ανάπτυξη της σκέψης είναι αναγκαία για την επιβίωση.
β) Το να σκέφτεσαι και να µαθαίνεις είναι απόλαυση.
γ) Η συλλογική σκέψη είναι παραγωγικότερη της ατοµικής.

Καθότι αυτοί οι άξονες ισχύουν για ολόκληρη τη διάρκεια της ζωής µας και σε όλους τους τοµείς της δραστηριότητάς µας, µια που η ζωή είναι σχολείο –µε πρόγραµµα αλλά και µε διαλείµµατα–, το βιβλίο αυτό προτείνεται όχι µόνο για τους άµεσα ενδιαφερόµενους, γονείς, εκπαιδευτικούς και ειδικούς της ψυχικής ανάπτυξης και υγείας του παιδιού, αλλά και για όποιον σωκρατικά ανήσυχο επιθυµεί συνεχώς να µαθαίνει απολαµβάνοντας ή να απολαµβάνει µαθαίνοντας.

Συγχώρεση

Μια ψυχαναλυτική προσέγγιση

ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ: Ιωάννης Βαρτζόπουλος

ΓΡΑΦΟΥΝ:
Ι. ΒΑΡΤΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ
Κ. ΖΕΡΒΟΣ
Κ. ΜΠΑΚΟΓΙΑΝΝΗΣ
Π. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
ΣΤ. ΡΑΜΦΟΣ
Τ. ΣΑΚΕΛΛΑΡΟΠΟΥΛΟΣ
Μ. ΣΤΕΦΑΝΟΥΔΑΚΗΣ

Η συγχώρεση είναι μια στιγμή που το άτομο αίρεται υπεράνω της φύσης του και η κοινωνία υπεράνω της ιστορίας της. Εάν μια κοινωνία συγχωράει, τότε η ιστορία σταματά. Ο άνθρωπος που ζητά ή δίνει συγχώρεση, επιθυμεί το τέλος της ιστορίας, επιθυμεί η ιστορία να μην καταγράφει πλέον τις πράξεις του ή τις συνέπειές της, όχι απαραίτητα να τις αίρει αλλά να μην τις συμπεριλαμβάνει στη ροή της. Η συγχώρεση είναι μια ενεργητική κίνηση. Εμπεριέχει την παραίτηση από τον θυμό, την επιθυμία εκδίκησης και τη μνησικακία, όπως και από την επιθυμία ανταπόδοσης για την ζημιά που υπέστης. Στην ουσία αφήνεις τον άλλον ελεύθερο από αυτό που σας ένωνε, από την απώλεια που σου προκάλεσε και από τις απαιτήσεις που ενδεχομένως είχες.

Από την απόγνωση στην επιθυμία

Η συνύφανση του αισθάνεσθαι και του σκέπτεσθαι μέσα στην αναλυτική σχέση

Η ψυχική κατάρρευση, η τραυματική σαγήνη, η παραμορφωμένη μνήμη, η μελαγχολία και η οδύνη, το διαρρηγμένο σώμα, τα τραύματα της αγάπης, οι ψυχικοί καταναγκασμοί…  Ιδού πόσοι τραυματισμοί βιώνονται στο πλαίσιο της απελπισίας που σημαδεύουν το έργο των αναλυτών. Αυτό το έργο το αναλαμβάνουμε προκειμένου το άτομο που έρχεται να μας συναντήσει να μπορέσει να ζήσει καλύτερα, αλλά και να ανακαλύψει καλύτερα τις δημιουργικές δυνατότητες που είναι κρυμμένες μέσα σε μία επιθυμία για ζωή. Χρειάζεται χρόνος, συχνά πολύς χρόνος, για να γίνει επιτρεπτό η ψυχική επιθυμία θανάτου, ενίοτε πραγματικού, να μετατραπεί σε επιθυμία ύπαρξης.
ΕΛΣΑ SCHMID-ΚΙΤΣΙΚΗ

Η ΕΛΣΑ SCHMID-ΚΙΤΣΙΚΗ μέσα από συνεδρίες διαφορετικών ανθρώπων, «χαμένων» στα σκοτάδια της απόγνωσης και της απελπισίας, μας δείχνει πώς ο αναλυτής βοηθά τον θεραπευόμενο να ανακαλύψει τον μίτο της Αριάδνης που θα τον οδηγήσει στην επιθυμία για ζωή.

HEINZ KOHUT - ΝΑΡΚΙΣΣΙΣΜΟΣ & ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗ

Ένα βιβλίο που εγκαταλείπεται δύσκολα από τα χέρια του αναγνώστη, όντας ένα ιδιαιτέρως καλογραμμένο πόνημα που παρακολουθεί τη σημασία των φάσεων μιάς συστηματικής έμπνευσης ενός εξέχον­τος διανοητού. Αυτή η μονογραφία έλειπε από την ελληνική βιβλιογρα­φία, και περισσότερο απουσίαζε ως μια απαραίτητη συμμετοχή στον κλινικό διάλογο – όχι μόνον των ψυχαναλυτών, αλλά και των ψυχοθεραπευτών, ψυχιάτρων η ψυχολόγων. Θα προσθέταμε και όλων εκείνων που ενδιαφέρονται για τον ναρκισσισμό ως μία τρέχουσα λέξη μιάς εποχής που έχει αποκληθεί στην κοινωνιολογία η εποχή του ναρκισσισμού.

Βία στην πόλη

Η Ψυχανάλυση συνομιλεί με τις Επιστήμες του Ανθρώπου

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Μαρία Χατζηανδρέου – Σωτήρης Μανωλόπουλος

ΓΡΑΦΟΥΝ: Β. Γεωργιάδου, Λ. Λουλούδης, Σ. Μανωλόπουλος, Κ. Μπαζαρίδης, Στ. Μπεράτη, Π. Μπουκάλας, Γ. Πανούσης, Α. Σκούλικα, Ι. Τσίγκανου, Μ. Χατζηανδρέου

Η βία είναι ένα θέμα που μας ξεπερνά όλους.
– Είτε πρόκειται για την βία των στρατοπέδων συγκέντρωσης,
– είτε πρόκειται για την κακοποίηση παιδιών,
– είτε για την ακραία καταστροφή που ασκείται στις ζωές και τις περιουσίες άλλων ανθρώπων,
– είτε για την απάνθρωπη βία εναντίον της ελευθερίας της έκφρασης,
– είτε για την καταστροφή στο φυσικό περιβάλλον,
η βία ξεπερνά την δυνατότητα κατανόησης με τα επιστημολογικά εργαλεία που διαθέτουμε.
Κι αυτό γιατί η βία δεν ασκεί το καταστροφικό της μένος μόνο προς την εξωτερική πραγματικότητα, αλλά και προς τα έσω, δηλαδή προς την ίδια την σκέψη μας.
Είναι τέτοιας έντασης η επίδραση που προκαλεί, που κυριολεκτικά την ακινητοποιεί, την κάνει να παγώνει.
Εκεί που η σκέψη δεν επαρκεί να επεξεργαστεί τις εξωτερικές και τις εσωτερικές εντάσεις, στερήσεις και απογοητεύσεις, εκεί ξεσπά η βία…

Το όνειρο

...Το όνειρο, φύλακας του ύπνου και εχθρός του επίσης... Η ερμηνεία του, βασιλική οδός για τη διερεύνηση του ασυνειδήτου, είναι ταυτόχρονα και αντίσταση. Να είναι άραγε σε αυτή τη γραμμή της αντίστασης όταν ο ίδιος ο Freud δεν ανέλυσε –με αφορμή ένα όνειρο που είχε ο ίδιος– το νόημα της ένεσης με την ουσία της τριμεθυλαμίνης, τις τρεις δηλαδή ομάδες μεθυλίου [Ν(CH) 3 ]. « Σας έφερα ένα όνειρο» ακούμε από κάποιους αναλυόμενους. Μας «φέρνει», δηλαδή κάνει μία πράξη, ένα δώρο ίσως που ζήτησε ο αναλυτής, να τον σαγηνεύσει αλλά και να εμποδίσει την αναλυτική διαδικασία (όνειρα-φετίχ). Σε τέτοιες στιγμές θεωρώ πως δεν πρέπει ο αναλυτής να ερμηνεύει το περιεχόμενο του ονείρου αλλά το όνειρο καθαυτό ως κίνηση-πράξη, δώρο-αντίσταση. Σε έναν αναλυόμενο, ο οποίος «έφερνε» συχνά όνειρα, του θύμισα μια προσφιλή του φράση: «Φοβού τους Δαναούς και δώρα φέροντες». Μου απάντησε πως τώρα είναι ώρα να σταματήσει την ανάλυση.

Πληροφορίες

Σελίδα Εκδοτικού

ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ: Η ΑΣΥΝΕΙΔΗΤΗ ΕΓΓΡΑΦΗ ΤΟΥΣ

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α
Σημείωμα των εκδοτών

ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ: Η ΑΣΥΝΕΙΔΗΤΗ ΕΓΓΡΑΦΗ ΤΟΥΣ

Η Περίπτωση του Πέτρου. Αποτυπώνοντας την εμπειρία: από τις εικόνες στις λέξεις
ΒΑΣΙΛΙΚH ΒΑΣΙΛΟΠΟYΛΟΥ
Σχόλια πάνω στην Περίπτωση του Πέτρου
ΚΩΣΤΑΣ ΖΕΡΒΟΣ
Σχόλια πάνω στην Περίπτωση του Πέτρου
ΝΑΝΣΥ ΤΑΛΟΥΜΗ
Τελικά Σχόλια για την Περίπτωση του Πέτρου
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΥ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ

Ο Πόλεμος ως το Βασικό Μοντέλο «Καταστροφής». Τρόποι για να σκεφθούμε την «καταστροφή»
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΗΣ
Καταστροφές και ο Εξοβελισμός της Σεξουαλικότητας
ΧΡΗΣΤΟΣ ΖΕΡΒΗΣ
Οι διεργασίες του Αρνητικού στο Τραύμα, στις Καταστροφές
ΣΑΒΒΑΣ ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΣ

ΚΛΙΝΙΚΑ & ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ

Πρόσφυγες στη Λέσβο: Πένθος και Ταυτότητα
ΧΡΥΣΗ ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΚΗ, ΚΑΤΙΑ ΠΟΛΥΧΡΟΝΗ
Ψυχανάλυση και Έρευνα: Μπορούμε να Αξιοποιήσουμε την Ποιοτική Μεθοδολογία;
ΛΗΔΑ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ, ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΖΑΧΑΡΙΑ
Πρόβατα και Λύκοι: Διχοτομήσεις και Αποκλεισμοί στο Καθημερινό Τραπέζι
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΜΑΓΓΑΝΑ
Η θεωρία του Πεδίου στο πλαίσιο της Ψυχαναλυτικής Θεωρίας και Τεχνικής
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΑΛΙΔΕΛΗΣ
Η Εφηβική Ανα-γέννηση και τα Αδιέξοδά της
ΚΩΣΤΑΣ ΝΑΣΙΚΑΣ
Αναζήτηση Εαυτού μέσα από το «Οχυρό» της Ανορεξίας: Η Περίπτωση της Ιόλης
ΒΑΣΙΛΙΚΗ OΙΚΟΝΟΜΟΥ, ΙΟΡΔΑΝΑ ΜΟΣΚΟΦΗ, ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ
Εκφάνσεις του Φετιχισμού στην Γυναικεία Σεξουαλικότητα
ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ Γ. ΣΤΕΦΑΝΟΥΔΑΚΗΣ
Άστεγοι και Ψυχικό Τραύμα. Μια Ψυχαναλυτική Ερευνητική Οπτική
ΣΤΕΛΙΟΣ ΦΑΡΣΑΛΙΩΤΗΣ, ΣΤΕΛΙΟΣ ΣΤΥΛΙΑΝΙΔΗΣ
«Όταν ο Ασθενής δεν μπορεί να Παίξει». Σχετικά με τη Σύλληψη της Ψυχαναλυτικής Διαδικασίας ως Παιχνιδιού.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΑΤΖΗΣΤΑΥΡΑΚΗΣ

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ

Ο Joker: Ένα Ψέμα Ανίκανο να πει την Αλήθεια του. Joker, του Τοντ Φίλιπς, (Η.Π.Α., 2019, 122΄)
ΚΩΣΤΑΣ Α. ΖΕΡΒΟΣ
Σχόλια με αφορμή το φιλμ «Αγκίρε, η Μάστιγα του Θεού» (Περού, 1972)
ΣΤΕΛΙΟΣ ΣΤΥΛΙΑΝΙΔΗΣ

ΒΙΒΛΙΑ

Το Αντι-κείμενο. Το αντικείμενο της Ψυχανάλυσης. Η ψυχανάλυση του Αντικειμένου του Βασίλη Δημόπουλου, 2019
ΕΛΙΖΑ ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΥ
Η Ποίησις των Ονείρων της Άννας Ποταμιάνου
ΝΙΚΟΣ ΤΑΚΗΣ
Σχολιασμός του βιβλίου του Β. Δημόπουλου. Στοιχεία για την Ψυχική Μορφοποίηση.Η δυναμική του Τραύματος
ΣΤΕΛΙΟΣ ΣΤΥΛΙΑΝΙΔΗΣ
Με αφορμή την παρουσίαση του Βιβλίου του René Kaës Η Ιδεολογία – το Ιδεώδες,η Ιδέα, το Είδωλο: Σύγχρονες Ψυχαναλυτικές Εφαρμογές σε Κοινωνικά Θέματα
ΣΤΕΛΙΟΣ ΣΤΥΛΙΑΝΙΔΗΣ
Η Δημιουργία στο Φροϋδικό Έργο. Η Μετουσίωση: Πρόταση Αποκατάστασης μιας Επιγραφής του Χάρη Μωρίκη
ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΥ
Επτά Παραμύθια Ζωής. Είναι η Νόσος ένα Αμετάφραστο Μήνυμα; του Σάββα Σαββόπουλου, 2019
ΧΡΥΣΗ ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΚΗ

Σελίδα Εκδοτικού

Aσυνείδητη Φαντασίωση

Περιεχόμενα

Σημείωμα των επιμελητών

Η φύση και η λειτουργία της Φαντασίωση

Η ασυνείδητη Φαντασίωση: Ορισμένες ιστορικές και εννοιολογικές διαστάσεις

Η ασυνείδητη φαντασίωση (ή Φαντασίωση) ως κλινική έννοια

Η ασυνείδητη Φαντασίωση ως δομική αρχή και οργανωτής της ψυχικής ζωής: Η εξέλιξη της έννοιας από τον Φρόυντ στην Κλάιν και στη συνέχεια σε μερικούς διαδόχους της

Περαιτέρω εξελίξεις της έννοιας της φαντασίωσης

Σκέψεις γύρω από την ριζοσπαστική κλαϊνική θεωρία της Φαντασίωσης και γύρω από τις επιπτώσεις στην αναλυτική πράξη

Η ασυνείδητη Φαντασίωση υπό μελέτη: η εργασία του Jacob A. Arlow

Μερικές όψεις της έννοιας της Φαντασίωσης

Εισαγωγή στο «Πώς και γιατί η ασυνείδητη Φαντασίωση και η μεταβίβαση είναι τα καθοριστικά χαρακτηριστικά της ψυχαναλυτικής πρακτικής»

Πώς και γιατί η ασυνείδητη Φαντασίωση και η μεταβίβαση είναι τα καθοριστικά χαρακτηριστικά της ψυχαναλυτικής πρακτικής

Σχόλια στην εργασία της Lucy LaFarge: Πώς και γιατί η ασυνείδητη Φαντασίωση και η μεταβίβαση είναι τα καθοριστικά χαρακτηριστικά της ψυχαναλυτικής πρακτικής

Μια απάντηση στην LaFarge

Απάντηση της Lucy LaFarge στον Michael Feldman και τον Donnel B. Stern

Πέρα από τον πλουραλισμό: ψάχνοντας για μια θεωρία της ασυνείδητης Φαντασίωσης

Η ασυνείδητη Φαντασίωση και οι εννοιολογήσεις της: μια προσπάθεια για ενοποίηση των εννοιών

Απάντηση στην εργασία των Bohleber και συνεργατών για την «ασυνείδητη Φαντασίωση»

Σελίδα Εκδοτικού

Τα σύνορα του πολιτισμού - η Τρίτη πραγματικότητα

Δελτίο Τύπου

Τι κάνει τη ζωή άξια να τη ζούμε; Το ότι ζούμε τις εμπειρίες μας στην ενδιάμεση περιοχή του πολιτισμού. Η περιοχή αυτή δεν είναι ένα όριο, αλλά ένα σύνορο, μια κορυφογραμμή, μια ζώνη δημιουργικότητας. Εκεί είμαστε μέσα στον κόσμο· στην τρίτη πραγματικότητα, στην περιοχή των μεταβατικών αντικειμένων και μεταβατικών φαινομένων. Εκεί μάς έχουν τάξει να υπηρετούμε δια βίου ένα χρέος: να αγωνιζόμαστε μέρα-νύχτα, με το έργο των ψυχικών μας κατασκευών, για να χωρίζουμε και να συνδέουμε την εσωτερική (ψυχική) με την εξωτερική (κοινωνική) πραγματικότητα.

Για να συνεννοηθούμε, χωρίζουμε σχηματικά με σαφή όρια το σώμα από την ψυχή, το ασυνείδητο από το συνειδητό, την ψυχική από την κοινωνική πραγματικότητα, το μέσα από το έξω, το πριν από το μετά. Καθένα από αυτά έχει την δική του οργάνωση, γλώσσα και ταυτότητα. Εντούτοις, με μυστήριους τρόπους, με ενδιάμεσες άγνωστες σε μας μορφές, συνδέονται αυτοί οι χώροι μεταξύ τους. Στην πραγματικότητα υπάρχουν σύνορα όπου λειτουργούμε με θετικές ικανότητες (γνωρίζουμε και δρούμε με βεβαιότητες, όρια, και σαφείς διαφορές), αλλά και αρνητικές ικανότητες (αντέχουμε αβεβαιότητες, αμφισημίες και αντιφάσεις). Αυτά τα σύνορα μέσα στον πολιτισμό δημιουργούν χώρους δημιουργικότητας, με την οποία αγωνιζόμαστε να
αντιμετωπίσουμε τα βαθιά ρήγματα που φυσικά υπάρχουν μέσα στις κοινότητες. Διασχίζοντας τα σύνορα από τον ένα κόσμο στον άλλο, πάντα μένει το αμετάφραστο του βιώματος, το άγνωστο, το άμορφο, το διφορούμενο, το παράδοξο· οι λόγοι δηλαδή για να συνεχίσουμε να επενδύουμε και να ανακαλύπτουμε νέες όψεις του αντικειμένου που αγαπάμε, μισούμε και θέλουμε να γνωρίσουμε.

Από το παραμύθι και το παιχνίδι μέχρι τη λογοτεχνία και την τέχνη, από τον Σολωμό και τον Παπαδιαμάντη μέχρι τη Ρέα Γαλανάκη και τον Παντελή Βούλγαρη, η ψυχαναλυτική ματιά και σκέψη του Σωτήρη Μανωλόπουλου μας εισάγει στον αινιγματικό κόσμο της Τρίτης πραγματικότητας.

ΤΟ ΑΝΤΙ-ΚΕΙΜΕΝΟ

Oι Εκδόσεις Αρμός σας προσκαλούν στην παρουσίαση του νέου βιβλίου του Bασίλη Δημόπουλου

ΤΟ ΑΝΤΙ – ΚΕΙΜΕΝΟ
Το αντικείμενο της ψυχανάλυσης
Η ψυχανάλυση του αντικειμένου

το Σάββατο 20 Ιουνίου 2020 και ώρα 11:00 π.μ.

Η εκδήλωση θα μεταδοθεί διαδικτυακά μέσω Youtube και Facebook.

Για το βιβλίο θα μιλήσουν:
Ασέρ Αριέλλα, Ψυχαναλύτρια, μέλος της ΕΨΕ & της Διεθνούς Ψυχαναλυτικής Ένωσης
Μαγδαληνή Γεωργιάκου, Κλινική Ψυχολόγος, Υποψήφια Ψυχαναλύτρια στην ΕΨΕ
και ο συγγραφέας του βιβλίου Bασίλης Δημόπουλος

Σελίδα για την παρουσίαση από τον εκδοτικό με περισσότερες πληροφορίες. https://armosbooks.gr/events/antikeimeno-athina/?l=L2

ΜΑΖΕΥΟΝΤΑΣ ΠΟΙΗΜΑΤΑ - ΜΙΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ

Αυτή η ανθολογία είναι υποκειμενική, μία συλλογή από ένα συνοδευτικό μνημονικό υλικό, μία πρώτη και ανεξίτηλη ύλη. Έχει τη συνέπεια, την ατομική αισθαντική συνέπεια, μιάς σταχυολόγησης η οποία αντικατοπτρίζει έναν προσωπικό χειρισμό ποιημάτων και τραγουδιών ανταποκρινόμενων σε εναύσματα διαφορετικών στιγμών. Αυτό που διαπερνά την επαναφορά τους είναι παλιά βιώματα χρωματισμένα πλέον από την αύρα της ποίησης, διαμορφωμένα ή και παραποιημένα από τη μουσική διείσδυση. Όταν ξεφυλλίζοντας κανείς έναν πίνακα ανθολογημένων ποιημάτων –μία πράξη που δεν είναι τυχαία– σταματήσει μπροστά σε ορισμένους στίχους, αυτό φαίνεται να υπαγορεύεται από το ρίγος μιάς συνάντησης ωσάν μία ίσως αιωρούμενη αβεβαιότητα, μία ασχημάτιστη αναζήτηση η μία περισσότερο σκοτεινή ασυνείδητη ανάγκη να ακουμπάει αιφνιδίως στη μορφή ενός ποιήματος.

Αναστοχαστικές συγγένειες

Τα είκοσι τρία κείμενα που απαρτίζουν τον τόμο αυτό, αποτελούν προϊόν περισυλλογής και μαθητείας στους ορίζοντες της ψυχανάλυσης και των ευρύτερων ανθρωπιστικών σπουδών, των τελευταίων τριάντα χρόνων. Αυθύπαρκτα αλλά και άρρηκτα συνδεδεμένα μεταξύ τους, διατρέχονται από κοινές θεματικές, απορίες και διλήμματα, καθώς προσεγγίζουν την ανθρώπινη συνθήκη, κατά την ψυχαναλυτική της –και όχι μόνο– σύλληψή της, σε μια κυκλική κίνηση, όπου ο εστιασμός μετακινείται από την θεμελιώδη της υπόσταση, στην πλαισιώνουσα αυτήν σχεσιακή μήτρα, και πίσω. Είναι με κατάπληξη και θαυμασμό που ανιχνεύουν τα κείμενα αυτά, πως οι προτάσεις και τα πορίσματα των τόσο διαφορετικών ως προς το αντικείμενο μελέτης των σπουδών, μεταφραζόμενα, δύνανται αβίαστα να ενταχθούν στο σώμα της ψυχαναλυτικής σκέψης, και τ’ ανάπαλιν. Αδιαμφισβήτητη είναι η διαπίστωση πως η ψυχανάλυση κατέχει στέρεα θέση στο επίκεντρο των πλεγμάτων της ευρωπαϊκής διανοητικής παράδοσης, καθώς αδιάκοπα τρέφεται από αυτήν, και η ίδια με τη σειρά της, διαρκώς την εμπλουτίζει.

Ο Χρήστος Ιωαννίδης είναι Διδάσκων Αναλυτής στην Ελληνική Ψυχαναλυτική Εταιρεία.

Η πράξη της μεταβίβασης

Σωτήρης Μανωλόπουλος
Η πράξη της μεταβίβασης
Έκδοση του Επιστημονικού Συλλόγου Μέριμνας Παιδιού και Εφήβου
ΕνΤόμω ΣΥΜΕΠΕ
Θεσσαλονίκη, 2019
Πρόλογος - Γρηγόρης Αμπατζόγλου
Επιμέλεια κειμένου - Έλενα Φωτιάδου
Εξώφυλλο - Άρις Γεωργίου
Σελιδοποίηση – επιμέλεια παραγωγής - Βαλεριάνο Τροϊάνι
ISBN 978-618-81251-9-3
110 σελίδες
Τιμή 10 ευρώ

Η έννοια της μεταβίβασης είναι θεμελιακή στην ψυχική ζωή, στις καθημερινές σχέσεις και στην ψυχαναλυτική εργασία. Θέτει σημαντικά ερωτήματα που αφορούν τη φύση της, τον ρόλο του αντικειμένου στην ανάδυσή της και την ερμηνεία της. Είναι μια αναπόφευκτη, αναγκαστική, φυσική, αυθόρμητη και προκλητή ασυνείδητη διαδικασία που πραγματοποιείται, εκφράζεται και βιώνεται στις διαδράσεις μας με τα αντικείμενα. Συνιστά μια αλληλουχία περιστατικών μέσα στον χρόνο (παρελθόν - παρόν), μια διαδοχή αλλαγών στον χώρο (έσω - έξω). Είναι δομούσα δύναμη και δομικό «ελάττωμα» της ψυχικής οργάνωσης, διότι προκαλεί την παρέμβαση του αντικειμένου.

Ο Σωτήρης Μανωλόπουλος είναι παιδοψυχίατρος, ψυχαναλυτής, πρόεδρος της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας.

Δονήσεις και Δίοδοι, Καταμερισμοί και Αναθέσεις

Σελίδα εκδοτικού

Δονήσεις και Δίοδοι, Καταμερισμοί και Αναθέσεις είναι το νέο βιβλίο της ψυχαναλύτριας Άννας Ποταμιάνου που σε δίγλωσση έκδοση, στα ελληνικά και στα γαλλικά, εγκαινιάζει τη σειρά της Ελληνικής Ψυχοσωματικής Εταιρείας στις εκδόσεις Γαβριηλίδης. Το βιβλίο αρθρώνεται σε πέντε κεφάλαια που μελετούν την δημιουργία και την οργάνωση, αποδιοργάνωση, αναδιοργάνωση του ψυχοσωματικού ενιαίου μέσα από τη διπλή προσέγγιση της Ψυχανάλυσης και της Ψυχοσωματικής. Εάν η Ψυχανάλυση έχει ως αντικείμενό της την ψυχική πραγματικότητα και η Ψυχοσωματική την σύζευξη ψυχισμού/σώματος, τότε η συγγραφέας με τη συστηματική διερεύνηση του τι δονεί αυτές τις οντότητες, πώς καταμερίζονται οι διεγέρσεις, πώς κινητοποιούνται πράξεις, αναπαραστάσεις, φαντασιώσεις και σκέψεις μέσα από τη δημιουργία διόδων και πού οδηγούν σε μεταλλαγές του ψυχικού οργάνου, συμπληρώνει κάποια κενά γνώσεως στις δύο προσεγγίσεις. Κυρίως όμως, επικουρούμενη από κλινικά παραδείγματα προσφέρει έναν τρόπο να σκεφτόμαστε τα κενά, να τα αντέχομε και εάν μπορούμε, δημιουργικά να τα πληρώνουμε. Πρόκειται για επισκόπηση βασικών ερωτημάτων, για κατάθεση ενός έργου ζωής, αλλά και για μία υπόσχεση σχετικά με την δημιουργικότητα της ψυχαναλυτικής σκέψεως.

Άννα Ποταμιάνου - Βιογραφικό
Η Άννα Ποταμιάνου είναι διδάκτωρ της Φιλοσοφίας, διδάσκουσα ψυχαναλύτρια και συγγραφέας πολλών άρθρων και βιβλίων με θέμα τις ταυτίσεις, το τραύμα, τις οριακές οργανώσεις, την ψυχοσωματική, το όνειρο. Τα βιβλία της κυκλοφορούν στα ελληνικά και στα γαλλικά.

Η ποίησις των ονείρων

Από τις εκδόσεις Ίκαρος κυκλοφορεί το νέο βιβλίο της Άννας Ποταμιάνου, Η ποίησις των ονείρων, που προσεγγίζει τις ψυχαναλυτικές θεωρίες για το όνειρο.

Το βιβλίο ανήκει στην Ψυχαναλυτική σειρά που διευθύνει και επιμελείται ο ψυχίατρος- παιδοψυχίατρος Αθανάσιος Αλεξανδρίδης, και είναι άμεσα χρήσιμο για τη σκέψη των ψυχαναλυτών· ένα βιβλίο-οδηγός για όσους ενδιαφέρονται για την «ποίηση» του ανθρώπινου νου.

Άννα Ποταμιάνου
Η ποίησις των ονείρων
ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ: Ψυχανάλυση / Ψυχαναλυτική σειρά
ISBN: 978-960-572-268-5
ΣΕΛΙΔΕΣ: 176
ΣΧΗΜΑ: 14 Χ 20 εκ.
Μαλακό εξώφυλλο
ΤΙΜΗ: 14,40 € (περιλαμβάνει ΦΠΑ 6%)
Διαθέσιμο και σε ebook

Διαβάστε απόσπασμα του βιβλίου
Εξώφυλλο σε υψηλή ανάλυση

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ
Η ερμηνεία των ονείρων είναι κατά τον Φρόυντ η βασιλική οδός για την προσπέλαση του ασυνειδήτου. Όμως το όνειρο –τη θεωρία του οποίου συνέχισε καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του να επεξεργάζεται ο ιδρυτής της ψυχανάλυσης καθώς και άλλοι σημαίνοντες ψυχαναλυτές– είναι και ένα δίκτυο όπου σωματικές και ψυχικές διεγέρσεις, εικόνες, λέξεις, εμπειρίες σύγχρονες και διαχρονικές του ονειρευομένου βρίσκουν την εγγραφή τους σε πολλαπλά επίπεδα ψυχικής διεργασίας. Η Άννα Ποταμιάνου εξετάζει τις διαδικασίες οργάνωσης του ονείρου κατά την απρόσκοπτη όπως και τη διαταραγμένη ανέλιξη, φωτίζοντας τις σύγχρονες αντιλήψεις στην ψυχαναλυτική θεωρία και τεχνική.

Η ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ
Η Άννα Ποταμιάνου είναι διδάκτωρ της Φιλοσοφίας και διδάσκουσα ψυχαναλύτρια της Ψυχαναλυτικής Εταιρείας Παρισίων και της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας. Είναι μέλος της Εταιρείας Ψυχοσωματικής Παρισίων και της Ελληνικής Ψυχοσωματικής Εταιρείας. Υπήρξε μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Διεθνούς Ψυχαναλυτικής Ενώσεως και Αντιπρόεδρος της Διεθνούς Ψυχοσωματικής Ενώσεως. Το κλινικό και το θεωρητικό έργο της καλύπτει πολλούς τομείς της ψυχανάλυσης με ιδιαίτερη έμφαση στα θέματα των οριακών και οργανώσεων του τραύματος και των ταυτίσεων. Έχει μεγάλο αριθμό ανακοινώσεων σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια, άρθρα σε περιοδικά, όπως και συμμετοχή σε συλλογικές εκδόσεις. Η δράση της είναι συνεχής και ενεργός σε ελληνικούς και διεθνείς ψυχαναλυτικούς θεσμούς.

Experiencing the Body

Book Flyer

Σελίδα εκδοτικού

Experiencing the Body
A Psychoanalytic Dialogue on Psychosomatics
Edited by Jacques Press

Η έκδοση του βιβλίου Experiencing the Body, A Psychoanalytic Dialogue on Psychosomatics στις εκδόσεις Routledge, είναι το επιστέγασμα του συλλογικού έργου της Ομάδας Εργασίας στην Ψυχοσωματική, η οποία δημιουργήθηκε από εννέα ψυχαναλυτές από έξι χώρες της Ευρώπης, πριν από πέντε χρόνια, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ψυχαναλυτικής Ομοσπονδίας (EPF).

Κάθε κεφάλαιο του βιβλίου έχει γραφτεί από τρία μέλη της Ομάδας Εργασίας στην Ψυχοσωματική. Οι δυο πρώτοι συγγραφείς των κείμενων παρουσιάζουν την προσωπική τους προσέγγιση στη θεματική εκάστου κεφαλαίου. Ο τρίτος συγγραφέας συζητά και σχολιάζει στο κείμενό του τις ομοιότητες και τις διαφορές ανάμεσα στους δυο προηγούμενους συγγραφείς.

Πίνακας Περιεχομένων

Εισαγωγή Jacques Press

Ενότητα Ι: Δύο κλινικές περιπτώσεις Marina Perris-Myttas, Fotis Bobos

Ενότητα ΙΙ: Θέματα κλινικής

Κεφάλαιο 1: Κατάθλιψη και Ψυχοσωματική. Jacques Press, Nick Temple, Eva Schmid-Gloor
Κεφάλαιο 2: Το τραύμα και οι επιπτώσεις του. Fotis Bobos, Jörg Frommer, Bérengère de Senarclens
Κεφάλαιο 3: Σωματικές και οριακές καταστάσεις. Bérengère de Senarclens, Christian Seulin, Marina Perris-Myttas

Ενότητα III: Θεραπεία

Κεφάλαιο 4: Ψυχοσωματική διερεύνηση και Θεραπεία. Eva Schmid-Gloor, Jacques Press, Christian Seulin
Κεφάλαιο 5: Μεταβίβαση και Αντιμεταβίβαση. Marina Perris-Myttas, Eva Schmid-Gloor, Luigi Solano

Ενότητα IV: Θέματα Θεωρίας

Κεφάλαιο 6: Ενορμήσεις και συναισθήματα. Marina Perris-Myttas, Christian Seulin, Jörg Frommer
Κεφάλαιο 7: Εγώ Ιδεώδες, Ιδεώδες του Εγώ και Υπερεγώ. Bérengère de Senarclens, Nick Temple, Fotis Bobos
Κεφάλαιο 8: Συμβολοποίηση. Luigi Solano, Fotis Bobos, Nick Temple
Κεφάλαιο 9: Μηχανισμοί άμυνας και επίπεδα απαρτίωσης. Luigi Solano, Jörg Frommer, Jacques Press

Επίλογος Jacques Press

A Psychoanalytic Perspective on Tragedy, Theater and Death

A Psychoanalytic Perspective on Tragedy, Theater and Death shines a spotlight on what theater, and especially tragedy, tells us about our ontological selves, by exploring both Euripides’ Bacchae and the work of Tadeusz Kantor.

Focusing on the theatrical tradition of the West, the book examines Euripides’ Bacchae, a tragedy about the nature of tragedy, suggesting that the tragic can be defined as an ontological duality rooted in the early experience of the infant’s separation from mother, with whom s/he had, until then, formed a fused Unit. The traumatic rupture of this primal Unit is inscribed in the unconscious as death.

The book then considers the defining binary structure of the theatrical setting – (spectator/spectated or fantasy/reality) – before arguing that in staging our ontological dividedness, theater shows its relation to death to be organic. The book concludes by examining in detail the principal works of Polish theater director Tadeusz Kantor, whose search for theater’s identity was, essentially, a search for human identity.

Erudite and far-reaching, A Psychoanalytic Perspective on Tragedy, Theater and Death will interest psychoanalysts as well as students, scholars and researchers across the dramatic arts wishing to draw on psychoanalytic ideas.

Σελίδα εκδοτικού

Επτά Παραμύθια Ζωής

Είναι η Νόσος ένα Αμετάφραστο Μήνυμα;
Αφετηρία του βιβλίου είναι οι ιστορίες καρκινοπαθών, οι οποίοι, κατά την ψυχοθεραπεία τους, ανακαλύπτουν τον εαυτό τους· έναν εαυτό που αγνοούσαν· έναν εαυτό όμοιο με ήρωα παραμυθιού. Σήμερα ο καρκίνος έχει χαρακτηριστικά επιδημίας. Oι κοινωνίες επιχειρούν να τον απομονώσουν, ώστε οι απειλητικές φαντασιώσεις που διακινεί να μην στοιχειώνουν την καθημερινότητα. Οι ασθενείς αποφεύγουν να αναφέρονται σε όσα ζουν, νιώθουν και σκέφτονται, γιατί οι «απέξω» συχνά αρνούνται ακόμη και να ακούσουν την λέξη καρκίνος, ενώ αποφεύγουν τον ασθενή, σαν να πρόκειται για εστία μόλυνσης.

• Παίζουν ρόλο στην εμφάνιση του καρκίνου οι πρώτες εμπειρίες, ο τρόπος ζωής, η ιστορία του καθενός μας;
• Τι βιώνει άραγε ο καρκινοπαθής, όταν μόνος παλεύει με την νόσο;
• Τι είδους σχέσεις υφαίνει με το περιβάλλον και με τους γιατρούς του;
• Ποιους μηχανισμούς άμυνας κινητοποιεί, για να αντιμετωπίσει την κατάσταση που προκύπτει και το άγχος θανάτου που τον κατακλύζει;
• Γιατί, όταν μοιραζόμαστε τις σκέψεις και τα βιώματα του καρκινοπαθούς, γινόμαστε καλύτεροι;

Μια ψυχοσωματική προσέγγιση του καρκίνου από τον ψυχίατρο – ψυχαναλυτή Σάββα Σαββόπουλο

Σελίδα εκδοτικού

ΤΟ ΑΝΤΙ-ΚΕΙΜΕΝΟ (2019)

Η ποικιλία των θέσεων που έχει ο ρόλος και η λειτουργία του αντικειμένου δεν είναι εύκολο να αποδοθεί με έναν ορισμό. Βάζει στο παιχνίδι όλα τα ψυχικά συστήματα, ιδιαίτερα τη συμμετοχή του «εκείνο», αφού οι πρώτες επενδύσεις του θα δομήσουν και τα υπόλοιπα ψυχικά συστήματα. Αυτόματα τίθεται η προβληματική τής σχέσης εσωτερικού-εξωτερικού αντικειμένου, εσωτερικής-εξωτερικής πραγματικότητας. Τα άλλα ψυχικά συστήματα (εγώ, υπερεγώ) δομούνται βάσει των επενδύσεων του «εκείνο» στην εξωτερική πραγματικότητα. Η ενόρμηση καταξιώνεται στην πορεία της προς το αντικείμενο και ιδού ξανά παίρνει θέση στους εκπροσώπους της ενόρμησης. Το αντικείμενο εκπροσωπεί το εγώ (κείται αντί αυτού), του αντι-τίθεται συνάμα. Ξένο και οικείο ταυτόχρονα για το εγώ, γενεσιουργός αιτία άγχους αποχωρισμού και εγκατάλειψης, αλλά και άγχος διείσδυσης και εισβολής από την άλλη. Το εγώ μισεί το αντικείμενο, επειδή του αντιτίθεται και χάνει την παντοδυναμία του. Το μισεί, επίσης, γιατί το αναγκάζει να αναπαραστήσει, ώστε να μετασχηματίσει την έλλειψη σε απουσία, την ποσότητα του τραύματος σε ποιότητα ψυχική. Είναι μια κοπιώδης εργασία, την οποία το τραυματισμένο ναρκισσικό εγώ θα ήθελε να αποφύγει. Το εγώ, επίσης, μισεί τον εαυτό του, αφού είναι απόρροια επώδυνου αποχωρισμού και αφήνει το αντικείμενο να αυτονομηθεί.

Εξώφυλλο

Σελίδα εκδοτικού

On Becoming Parents: From Biology to Psychoanalysis (2019)

H ΙΡΑ, μέσα από μία σειρά συνεντεύεξων, μας καλεί να σκεφθούμε και να "ανακαλύψουμε την ψυχανάλυση πο ζει πέρα από το ντιβάνι". Η έκτη συνέντευξη αυτής της σειράς podcasts, είναι με την Μ.Μιχαλέλη η οποία μιλάει για την ψυχαναλυτική προσέγγιση από την κύησ μέχρι την πρώιμη σχέση παιδιού και περιβάλλοντος.    

Episode description : Harvey Schwartz welcomes Dr. Meropi Michaleli who is a clinical psychologist and psychoanalyst in Athens, Greece. Dr. Michaleli’s practice focuses on the psychoanalytic approach to pregnancy, the perinatal period, infertility and parent-infant therapy. She studied psychosomatics in Paris; she trained in brief mother-infant psychotherapy in Geneva and she has become a teacher of teachers, especially for health personnel involved in the perinatal and neonatal period especially those faced with infants and families under high psychosocial risk. As you will hear in today’s interview, she has a deep appreciation of the importance of early intervention with parents and infants in order to forestall later pathologies, especially the intergenerational transmission of trauma.

Μπορείτε να ακούσετε την συνέντευξη εδώ

Experiencing the Body. A Psychoanalytic Dialogue on Psychosomatics (2019)

Η έκδοση του βιβλίου Experiencing the Body, A Psychoanalytic Dialogue on Psychosomatics, από τις εκδόσεις  Routledge, είναι το επιστέγασμα  του συλλογικού έργου της Ομάδας Εργασίας στην Ψυχοσωματική, η οποία δημιουργήθηκε, πριν από πέντε χρόνια, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ψυχαναλυτικής Ομοσπονδίας (EPF).

Κάθε κεφάλαιο του βιβλίου έχει γραφεί από τρία μέλη της Ομάδας Εργασίας στην Ψυχοσωματική. Οι δυο πρώτοι συγγραφείς των κείμενων παρουσιάζουν την προσωπική τους προσέγγιση της θεματικής του κεφαλαίου. Ο τρίτος συγγραφέας συζητά και σχολιάζει στο κείμενό του τις ομοιότητες και τις διαφορές ανάμεσα στους δυο προηγούμενους συγγραφείς.  

Πίνακας Περιεχομένων

Εισαγωγή Jacques Press

Ενότητα Ι: Δύο κλινικές περιπτώσεις  Marina Perris-Myttas, Fotis Bobos

Ενότητα ΙΙ: Θέματα κλινικής

Κεφάλαιο 1: Κατάθλιψη και Ψυχοσωματική. Jacques Press, Nick Temple, Eva Schmid-Gloor

Κεφάλαιο 2: Το τραύμα και οι επιπτώσεις του. Fotis Bobos, Jörg Frommer, Bérengère de Senarclens

Κεφάλαιο 3: Σωματικές και οριακές καταστάσεις.Bérengère de Senarclens, Christian Seulin, Marina Perris-Myttas

Ενότητα III: Θεραπεία 

Κεφάλαιο 4: Ψυχοσωματική διερεύνηση και Θεραπεία.EvaSchmid-Gloor, JacquesPress, ChristianSeulin

Κεφάλαιο 5: Μεταβίβαση και Αντιμεταβίβαση. MarinaPerris-Myttas, EvaSchmid-Gloor, LuigiSolano

Ενότητα IV: Θέματα Θεωρίας

Κεφάλαιο 6: Ενορμήσεις και συναισθήματα. MarinaPerris-Myttas, ChristianSeulin, JörgFrommer

Κεφάλαιο 7: Εγώ Ιδεώδες, Ιδεώδες του Εγώ και Υπερεγώ. Bérengère de Senarclens, Nick Temple, Fotis Bobos

Κεφάλαιο 8: Συμβολοποίηση. Luigi Solano, Fotis Bobos, Nick Temple

Κεφάλαιο 9: Μηχανισμοί άμυνας και επίπεδα απαρτίωσης.Luigi Solano, Jörg Frommer, Jacques Press

Επίλογος Jacques Press

Ένα Ψυχαναλυτικό ταξίδι  (2018)

Αυτό το βιβλίο είναι ένα ταξίδι στα σαράντα χρόνια ψυχαναλυτικής εργασίας της συγγραφέως. Κάθε κεφάλαιο είναι ανεξάρτητο από τα άλλα και αναπτύσσει ένα ιδιαίτερο θέμα. Η ψυχανάλυση στην Γαλλία, η μεταβίβαση, ο πατρικός ρόλος σήμερα, η ψυχική αμφιφυλία, το άρρωστο σώμα, η ανθρώπινη καταστροφικότητα… Η κλωστή που τα ενώνει όλα δεν είναι παρά το ερώτημα πως λειτουργεί η ενόρμηση ανάμεσα στο βιολογικό σώμα και στην ψυχική λειτουργία που συνίσταται από αναπαραστάσεις και συναισθήματα, και ιδιαίτερα πως παράγει την σκέψη.

Αν η σκέψη είναι μια «πράξη της σάρκας», όπως βεβαιώνει η συγγραφέας, πώς να εκλεπτύνουμε τον τρόπο που κατανοούμε τις μεταστροφές του «μυστηριώδους άλματος από το μυαλό στο σώμα;». Επίσης, πώς μας βοηθάει και σήμερα ακόμη η φροϋδική μετα-ψυχολογία να συναντήσουμε τον ασθενή μας; Η σύγχρονη κλινική πρακτική κάποιες φορές μας φέρνει ζάλη: πράξεις, βία, πόνος και σωματοποίηση συχνά παίρνουν την θέση των νευρωτικών συγκρούσεων και του λόγου. Οι κλινικές ιστορίες που μας αφηγείται εδώ η συγγραφέας θέλουν να δείξουν ότι η ψυχανάλυση που έχει τις ρίζες της στο φροϋδικό έργο είναι ζωντανή και μπορεί να δίνει δημιουργικές λύσεις και σήμερα. Εκδόσεις Αρμός.

Παιδικοί φόβοι  (2018)

Το δεύτερο βιβλίο της σειράς «Σχολή ανήσυχων γονέων», μιλά με ψυχραιμία για το πόσο παρών είναι ο φόβος από την αρχή της ζωής του παιδιού και για το πόσο αποδιοργανωτικός ή οργανωτικός μπορεί να γίνει, ανάλογα με τη στάση της οικογένειας και της κοινωνίας. Οι πρώτες σελίδες του βιβλίου είναι προσβάσιμες από τον ακόλουθο σύνδεσμο των εκδόσεων Ίκαρος : https://ikarosbooks.gr/813-scholi-anisychon-goneon-paidikoi-foboi.html |  #diavazo

Στοιχεία για την ψυχική μορφοποίηση. Η δυναμική του τραύματος  (2018)

... Προϊόν των προβληματισμών, που αφορούν την κατανόηση των απαρχών του ψυχικού οργάνου και της εφαρμογής του στην κλινική, είναι αυτό το βιβλίο. Στη συγγραφή αυτού του έργου θα ακολουθήσω την εξέλιξη του ψυχικού οργάνου από τις πρώτες εγγραφές μέχρι την πλήρη εξέλιξή του (ερέθισμα-διέγερση, ένστι­κτο, ενόρμηση και παράγωγά της). Περιττό να υπο­γραμ­μίσω πως η γένεση και η εξέλιξη του ψυχισμού δεν είναι πρωτίστως γραμμικές και για την ύφανσή του στηριζόμαστε κυρίως σε υποθέσεις και «μυθικές αρχές», όπως έλεγε ο Freud. Τόσο η προοδευτική όσο και η παλινδρομική φορά χαρακτηρίζουν επίσης αυτή την ύφανση...

Οιδίπους 18 Συμβολοποίηση (2018)

Οιδίπους 18

Εξαμηνιαίο περιοδικό ψυχανάλυσης
ΣΥΜΒΟΛΟΠΟΙΗΣΗ
Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α
ΣΥΝΟΜΙΛΙΑ με τον Michael Parsons    269
Επιστολή του προέδρου της ΕΕΨΨ προς τον τ. πρόεδρο της IPA Charles Hanly    299
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ
Η Περίπτωση του Ανδρέα. Παύλος Χατζητάσκος    302
Σχολιάζουν οι Βασίλης Δημόπουλος και Γρηγόρης Βασλαματζής    315
Απάντηση στα σχόλια του Βασίλη Δημόπουλου και του Γρηγόρη Βασλαματζή
από τον Παύλο Χατζητάσκο    323
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ
Σύμβολο, Συμβολισμός, Συμβολοποίηση. Μια Απόπειρα Κριτικής Ανασκόπησης των Εννοιών
στην Αγγλοσαξωνική Βιβλιογραφία. Δημήτρης Καβαλλιέρος     331
Η Έννοια της Συμβολοποίησης στη Γαλλόφωνη Ψυχανάλυση. Γιώργος Σταθόπουλος    366
ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΚΑΙ ΚΛΙΝΙΚΑ
Το Τραύμα και η Πράξη, η Συμβολο-Ποίηση. Φώτης Μπόμπος    398
Διαταραχή του Νοήματος και Παθολογικές Μορφές Σκέψης ως Συμπτώματα Ασυμβολικών
Διαδικασιών. Αριστέα Σκούλικα    414
H Εξέλιξη του Αρχαίου Ελληνικού Πνεύματος: Aπό το Συναίσθημα στην Σκέψη.
Γιάννης Σ. Κόντος     438
Μονοκονδυλιές. Αθανάσιος Αλεξανδρίδης    459
ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ
Όταν η Απώλεια Βιώνεται ως Απουσία: Ψυχαναλυτική και Ανθρωπολογική Προσέγγιση
του Παραδείγματος των Αγνοουμένων της Κύπρου. Μιχάλης Α. Πέτρου    463
70 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ
Διαβάζοντας το ‘Πρωτογενής Συναισθηματική Ανάπτυξη’ του Winnicott.
Σωτήρης Μανωλόπουλος    481
Πρωτογενής Συναισθηματική Ανάπτυξη. Donald Woods Winnicott (1945)       492
ΒΙΒΛΙΑ (Επιμέλεια Κώστας Ζερβός)
Πέτρος Κεφάλας: Η Αναλύουσα Κατάσταση του Jean-Luc Donnet    508
Χαρά Καραμανωλάκη. Δρόμοι της Εφηβείας: Χάρτες επαναλήψεων και φαντασιώσεων,
πορείες παλινδρομήσεων και απαρτιώσεων του Σωτήρη Μανωλόπουλου    518
Κωνσταντίνος Εμμανουηλίδης: Περιοδικό «Ψυχής Δρόμοι»    524
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ (Επιμέλεια Γρηγόρης Μανιαδάκης)
Νίκος Κεράνης. Ρήγματα του Ασυνειδήτου: Νύχτα των Ζωντανών Νεκρών του George Romero    527
Σ Η Μ Ε Ι Ω Μ Α  Τ Ω Ν  Ε Κ Δ Ο Τ Ω Ν
Ο νέος Οιδίπους κινείται γύρω από την συμβολοποίηση. Δεν τίθεται τυχαία το ερώτημα των συμβολικών διεργασιών σε εποχές με μεγάλες τραυματικές επιβαρύνσεις, τόσο για πρόσωπα όσο και για κοινωνικές οντότητες. Ο Freud χρειάστηκε να γράψει το Πέραν της Αρχής της Ευχαρίστησης, μετά τη λαίλαπα του πολέμου.
Ήδη από τον 2ο αιώνα μ.Χ., με την αρχική επιδίωξη του Λογγίνου να ορίσει το υψηλό (sublime), μέχρι τον Freud, και τους Cassirer, Pierce και Ricoeur μεταξύ πολλών άλλων, η σκέψη των ανθρώπων βασανίζεται με το πώς, και με ποιους όρους, γίνεται η μετάβαση από το πρωτογενές (το Ur της φροϋδικής σκέψης) στο εκλεπτυσμένο, από το ωμό στο ψημένο (θα έλεγε ο Levy-Strauss), από το βιολογικό στο ψυχικό.
Ίσως κάθε εποχή, όπως και κάθε ψυχισμός, χρειάζεται να ανακαλύπτει, εκ νέου, τα ‘αυτονόητα’.
Στο τεύχος 18 συνομιλούμε με τον Michael Parsons, καίριο μελετητή και ερμηνευτή της υπόρρητης σημειολογίας του ψυχισμού, όπου και αν αυτή «παίζεται». Δημοσιεύουμε επίσης την επιστολή του προέδρου της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής Ψυχοθεραπείας (ΕΕΨΨ) προς έναν προηγούμενο συνομιλητή μας, τον τ. πρόεδρο της IPA Charles Hanly, με αντιρρήσεις που αφορούν λεγόμενα του τελευταίου, στο τεύχος 17.
Στον Αναλυτή στη Συνεδρία ο Παύλος Χατζητάσκος, μέλος της ΕΕΨΨ, παρουσιάζει την αναλυτική του εργασία με προσεκτικά και ακριβή βήματα. Ακολουθεί η διαφορετική μεταψυχολογική οπτική των σχολίων του Βασίλη Δημόπουλου και οι παρατηρήσεις του Γρηγόρη Βασλαματζή, εμβριθείς και γεμάτες γουϊνικοτιανή «ζωντάνια». Ο Παύλος Χατζητάσκος απαντάει πάλι με εμπεριστατωμένο τρόπο.
Στο Εκπαιδευτικά έχουμε τις δύο επισκοπήσεις του Αγγλοσαξονικού κόσμου από τον Δημήτρη Καβαλλιέρο και του Γαλλόφωνου χώρου από τον Γιώργο Σταθόπουλο. Η θεωρητική συγκρότηση αλλά και τα ερωτήματα που αναδύονται καθιστούν επίπονη αλλά και γόνιμη τη διαδρομή όπου μας οδηγούν αμφότεροι.
Στα Κλινικά και Θεωρητικά, με το πρωτότυπο άρθρο του ο Φώτης Μπόμπος συνδέει τη συμβολο-ποίηση με τις αναπόφευκτα τραυματικές ρίζες του ψυχισμού, ενώ η Αριστέα Σκούλικα μας μεταφέρει στο επίπεδο των πρωταρχικών εγγραφών και μετασχηματισμών, με τη βοήθεια κλινικών και λογοτεχνικών αναφορών. O Γιάννης Κόντος συνδέει την πολιτισμική εξέλιξη, θεωρημένη από Γερμανούς μελετητές με την ψυχοσεξουαλική ανάπτυξη και ο Αθανάσιος Αλεξανδρίδης με μία Μονοκονδυλιά διατρέχει και απλοποιεί τις σύνθετες μεταψυχολογικές και αναπτυξιακές πτυχές της ντροπής.
Στις Επιστήμες και Τέχνες ο Μιχάλης Πέτρου ακολουθεί το δρόμο του René Kaes στη μελέτη του μη-πένθους των αγνοουμένων της Κύπρου.
Στο 70 Χρόνια Μετά παρακολουθούμε ένα από τα πρώτα κείμενα του Winnicott, που προοιωνίζουν τη συνέχεια, με τη βοήθεια ενός ένθερμου παράλληλου σχολιασμού από τον Σωτήρη Μανωλόπουλο.
Στα Βιβλία ο Πέτρος Κεφάλας γράφει για την έκδοση στα Ελληνικά της ρηξικέλευθης Αναλύουσας Κατάστασης του Jean-Luc Donnet, η Χαρά Καραμανωλάκη μελετάει τους χάρτες των Δρόμων της Εφηβείας του Σωτήρη Μανωλόπουλου και ο Κωνσταντίνος Εμμανουηλίδης γράφει για το θεολογικής αλλά και ψυχοδυναμικής έμπνευσης περιοδικό Ψυχής Δρόμοι.
Στον Κινηματογράφο ο Νίκος Κεράνης ξαναζωντανεύει με ξεχωριστό τρόπο, 40 χρόνια μετά το γύρισμά της, την Νύχτα των Ζωντανών Νεκρών του George Romero.
Ιωάννης Βαρτζόπουλος, Νίκος Λαμνίδης

Πίσω από το Ντιβάνι. Κύκλος ανοικτών συζητήσεων 'Δια-Λογοι' & Παρουσίαση του βιβλίου 'Η ψυχαναλυτική τεχνική. Η τέχνη της ψυχανάλυσης' του Β. Δημόπουλου

Πίσω από το ντιβάνι
Η δεύτερη συνάντηση του κύκλου ανοιχτών συζητήσεων «ΔΙΑ-ΛΟΓΟΙ».
Σάββατο 10 Μαρτίου
11.30 π.μ.
Εκδόσεις νήσος, Σαρρή 14, 10553 Ψυρρή, 4ος όροφος

Δύο ψυχαναλυτές και ένας κλινικός ψυχολόγος και εκπαιδευόμενος αναλυτής μάς εισαγάγουν στις τεχνικές της ψυχανάλυσης, στις έννοιες και τις προσεγγίσεις που καθορίζουν την αναλυτική πράξη.

Συμμετέχουν:
Χρήστος Ζερβής, ψυχίατρος-ψυχαναλυτής, διδάσκων αναλυτής ΕΨΕ
Σπύρος Μητροσύλης, ψυχίατρος-ψυχαναλυτής, διδάσκων αναλυτής ΕΨΕ
Γιώργος Σταθόπουλος, κλινικός ψυχολόγος, εκπαιδευόμενος αναλυτής ΕΨΕ

Η εκδήλωση πραγματοποιείται με αφορμή την έκδοση του βιβλίου του Βασίλη Δημόπουλου, Ψυχαναλυτική τεχνική. Η τέχνη της ψυχανάλυσης, ο οποίος και θα παρευρίσκεται.

ΔΙΑ-ΛΟΓΟΙ
Συζητήσεις με θέα την Ακρόπολη

Παρουσίαση του βιβλίου 'Τα πρόσωπα του ξένου' του Σ. Μανωλόπουλου

"Τα πρόσωπα του ξένου", του Σωτήρη Μανωλόπουλου.

Θα μιλήσουν οι: Γρηγόρης Αμπατζόγλου, καθηγητής Παιδοψυχιατρικής. Αριέλλα Ασέρ, ψυχαναλύτρια. Κατερίνα Δασκαλάκη, δημοσιογράφος - συγγραφέας. Συντονίζει ο: Κώστας Λιβιεράτος
Τρίτη 16 Ιανουαρίου 2018 στις 8:00 μ.μ. στο POLIS art café, Πεσμαζόγλου 5, Αίθριο Στοάς Βιβλίου, Αθήνα.

Ψυχαναλυτική τεχνική. Η τέχνη της ψυχανάλυσης (2017)

Αναλυτές και αναλυόμενοι συναντιούνται στις σελίδες αυτού του βιβλίου, καθώς ο ψυχίατρος και ψυχαναλυτής Βασίλης Δημόπουλος μας εισάγει στις τεχνικές της ψυχανάλυσης, στις έννοιες, και τις προσεγγίσεις που καθορίζουν εντέλει την αναλυτική πράξη. Ένα βιβλίο που αντλεί το υλικό του από την πλούσια κλινική διαδρομή του συγγραφέα ως ψυχαναλυτή και επόπτη και που καλύπτει ένα κενό στην ψυχαναλυτική βιβλιογραφία.

 Με τα λόγια του συγγραφέα:
 Μια ψυχοδυναμική διάγνωση δεν είναι ψυχιατρική με την έννοια των ερωτήσεων για την απόκτηση πληροφοριών. Διερευνώ την ψυχική οργάνωση του υποψήφιου αναλυόμενου υπό το πρίσμα τριών αξόνων: ο πρώτος άξονας είναι ο ενορμητικός ο δεύτερος αφορά την ποιότητα των αμυνών και ο τρίτος τη σχέση με το αντικείμενο.
Έχει, όμως, κίνητρο να αναλυθεί και επομένως να μπει στη διαδικασία της αυτοπαρατήρησης κάθε άτομο που έρχεται να μας «βρει»; Δεν είμαι καθόλου σίγουρος πως η κλινική πράξη μάς το επιβεβαιώνει. Η έκβαση, άλλωστε, μιας αναλυτικής εργασίας ορίζεται και από την αντιμεταβίβαση, δηλαδή, την τέχνη και την τεχνική του ψυχαναλυτή. Η τεχνική έχει εργαλεία, κανόνες, οι οποίοι, όμως, για να εφαρμοστούν προϋποθέτουν την ικανότητα της τέχνης. Τέχνη είναι η λειτουργία του δημιουργείν, του παράγειν. Κατά τη διάρκεια συγγραφής αυτού του πονήματος, διαπίστωνα με έκπληξη πως έννοιες, τεχνικές και προσεγγίσεις, τις οποίες νόμιζα πως είχα κατανοήσει, γίνονταν πάλι μυστηριώδεις. Πεποιθήσεις και εξιδανικεύσεις, που αφορούσαν τη μία ή την άλλη θεωρία και τεχνική, παραχώρησαν τη θέση τους στο αίνιγμα.

Παρουσίαση του βιβλίου 'Παιδικοί Έρωτες' του Α. Αλεξανδρίδη

Το Σάββατο 7 Οκτωβρίου στις 12:30 το μεσημέρι, οι εκδόσεις Ίκαρος και το Public Συντάγματος παρουσιάζουν το πρώτο βιβλίο της νέας σειράς «Σχολή ανήσυχων γονέων» του ψυχίατρου-παιδοψυχίατρου και ψυχαναλυτή Αθανάσιου Αλεξανδρίδη, Παιδικοί έρωτες, στην αίθουσα εκδηλώσεων του καταστήματος (5ος όροφος).

Για το βιβλίο θα μιλήσουν οι: Ελένη Γκίνη, Δρ. Θεατρολογίας, διδάσκουσα στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου. Αθανάσιος Λιάκος, διευθυντής Δημοτικού Εκπαιδευτηρίων Αργύρη-Λαιμού και ο Αθανάσιος Αλεξανδρίδης.

Οιδίπους 17 Απώλειες (2017)

ΑΠΩΛΕΙΕΣ

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α
ΣΥΝΟΜΙΛΙΑ με τον Charles Hanly 6
ΑΝΑΛΥΤΗΣ ΣΤΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑ
Η περίπτωση της Ισμήνης. Απόστολος Βαλτάς    27
Σχολιάζουν οι Κώστας Ζερβός και Γρηγόρης Μανιαδάκης    47
Απάντηση στα σχόλια του Κώστα Ζερβού και του Γρηγόρη Μανιαδάκη από τον Απόστολο Βαλτά    55
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ
Τα Πεπρωμένα της Απώλειας στο Έργο του Freud. Μυρτώ Μηλιά-Τσανίρα    58
Απώλειες και Πένθη στη ζωή του Παιδιού και του Εφήβου. Ευανθία Κωνσταντάκη    69
Η Απώλεια και τα Πεπρωμένα της. Αλεξάνδρα Ζαχαριά    83
ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΚΑΙ ΚΛΙΝΙΚΑ
Το Απολεσθέν Αντικείμενο της Ψευδαισθητικής Ικανοποίησης. Βασίλης Δημόπουλος    107
Η Εφηβεία ως Διαδικασία Πένθους. Δημήτρης Αναστασόπουλος    114
Η Απώλεια στην Ψυχαναλυτική Θεωρία και Πρακτική. Σπύρος Μητροσύλης    129
Το Διπλό Πένθος του Εγώ. Μιχάλης Α. Πέτρου    139
Η Ιδεολογία ως μια Ιδιαίτερη Μορφή Ναρκισσιστικής Ολοκλήρωσης. Εμμανουήλ Γ. Στεφανουδάκης    161
Εκεί που τίποτα δεν Χάνεται. Η Υπερνεωτερική Κοινωνία και οι Απώλειές της. Κατερίνα Μαγγανά    175
Η έννοια και η Συμβολή της Μοναξιάς στην Ψυχαναλυτική Θεωρία. Δημήτρης Μαλιδέλης    187
Εμπλοκή Ταυτισιακών Διαδικασιών στη Λανθάνουσα περίοδο. Βασιλική Οικονόμου, Ιορδάνα Μοσκόφη    199
ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ
Οι τρεις ομόκεντροι κύκλοι. Αθανάσιος Αλεξανδρίδης    214
Οι μνήμες του χθες. Απόστολος Βαλτάς    216
ΒΙΒΛΙΑ (Επιμέλεια Κώστας Ζερβός)
Γιάννης Ανδριώτης: Λεονάρντο Ντα Βίντσι – Σχεδιάζοντας την Αλήθεια, Χρωματίζοντας την Αχρονικότητα του Χάρη Μωρίκη    225
Σάββας Σαββόπουλος: Το Παιδικό Ψυχόσωμα. Οδοί, Συμβόλαια, Προορισμοί του Αθανάσιου Αλεξανδρίδη    235
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ (Επιμέλεια Γρηγόρης Μανιαδάκης)
Κώστας Α. Ζερβός: Άγριες Φράουλες του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν    240

Σ Η Μ Ε Ι Ω Μ Α  Τ Ω Ν  Ε Κ Δ Ο Τ Ω Ν
Η επιλογή του θέματος «Απώλειες» είναι αναμφίβολα επίκαιρη και πολυσήμαντη. Αναφέρεται σε θέματα σύγχρονα και διαχρονικά. Αφορά την εξέλιξη του ατομικού βίου αλλά της κοινωνίας. Είναι μία κεντρική θεματική της ψυχανάλυσης όμως και κάθε εκδήλωσης της ζωής. Θα ήταν άραγε υπερβολή να ισχυριστεί κανείς ότι η διαχείριση της απώλειας είναι ένας από τους συνδετικούς κρίκους του ατομικού και του κοινωνικού, μία οδός που θα προσέφερε τη δυνατότητα κατανόησης του ρήγματος αλλά και των συνεκδοχών της λειτουργίας του υποκειμένου ως μιας ατομικής οντότητας και ως μέλους ενός συνόλου;
Το κίνητρο για την επιλογή του θέματος είναι προφανές. Στον δυτικό κόσμο βιώνουμε με αμηχανία, θυμό, παραίτηση την αποχώρηση της εποχής της μεταπολεμικής ευμάρειας. Ο δυτικός κόσμος αγωνίζεται να απορροφήσει τη μετάβαση στην εποχή της πληροφορίας και τις συνέπειες που αυτή έχει στην εργασία και στις κοινωνικές σχέσεις αποχαιρετώντας αμφίθυμα τον παλαιό τρόπο ζωής. Η ανάδυση της Ανατολής ως ισότιμου ανταγωνιστή και η μεταφορά πλούτου από τη Δύση στην Ανατολή –η αναστροφή μιας πορείας αιώνων– αφήνει τη Δύση να σπαράσσεται εσωτερικά. Η εμφάνιση του λαϊκισμού, πλέον και στις ισχυρές δυτικές χώρες, δεν επαναφέρει μόνο άσχημες μνήμες αλλά και σοβαρούς προβληματισμούς για το παρόν και το μέλλον. Πρόκειται για απώλειες που έρχονται από μέσα.
Συγχρόνως βιώνουμε με ένταση τις απώλειες που έρχονται από έξω. Οι ανησυχητικά πολλοί περιφερειακοί πόλεμοι αλλά και η μετανάστευση από χώρες που η επιβίωση είναι δύσκολη, λόγω κλιματικών αλλαγών και βίαιων καθεστώτων, μας θέτουν συνεχώς ενώπιον ανθρώπων που βιώνουν αναγκαστικά την απώλεια της δυνατότητας να ζουν στον τόπο που γεννήθηκαν, να μιλούν στη μητρική τους γλώσσα και υποχρεώνονται τελικά να εκτίθενται σ’ ένα περιβάλλον ξένο και συχνά εχθρικό. Η παρουσία τους και η αντιμετώπισή τους δοκιμάζει τις αξίες αλλά και τις δυνατότητες του δυτικού πολιτισμού.
Ίσως πάντα να ήταν έτσι περισσότερο ή λιγότερο. Σήμερα πάντως ζούμε μία ανησυχητική συσσώρευση αυτών των φαινομένων και είναι ακόμη πιο ανησυχητική η δυσκολία μας να τα διαχειριστούμε.
Υπάρχουν απώλειες που αφορούν και τη σύγχρονη ψυχανάλυση. Έχουμε χάσει από καιρό την αυτάρεσκη ευμάρεια παλαιότερων δεκαετιών. Σε πολλές περιπτώσεις αυτό έφερε σύνεση και εμβάθυνση της επιστημονικής σκέψης με πολλαπλά οφέλη για εμάς και τους ασθενείς μας. Σε όχι λίγες περιπτώσεις όμως έφερε απόπειρες επιφανειακής προσαρμογής και αναζήτηση εύκολων λύσεων. Εμφανίσθηκε η άποψη ότι είναι δυνατόν μία μερική, επί μέρους αλλαγή, όπως η μείωση της συχνότητας των συνεδριών των εκπαιδευτικών αναλύσεων και των εποπτειών να προσφέρει σταθεροποίηση, ίσως και αναζωογόνηση της πορείας της θεσμικής ψυχανάλυσης. Το μικρότερο κόστος σε χρόνο και κόπο και η ελάσσων προσπάθεια βοήθησαν ποτέ κάποιον; Η ψυχανάλυση επιβίωσε των καταστροφών του εικοστού αιώνα σε συνθήκες πολύ πιο δύσκολες από τις σημερινές χωρίς να αλλάξει τη φόρμα της. Ίσως αυτός να είναι και ένας από τους λόγους που επιβίωσε.
Η ψυχανάλυση επεκτείνεται με έντονους ρυθμούς στις πρώην σοβιετικές χώρες και στην αχανή Κίνα. Αισθάνεται όμως αμήχανα στις χώρες που ανδρώθηκε, στον πολιτισμό των οποίων προσέφερε και οι οποίες άλλωστε βρίσκονται και οι ίδιες σε μία πορεία αναστοχασμού ως προς την ταυτότητά τους. Η απώλεια παλαιών βεβαιοτήτων είναι και για αυτές, όπως και για την ψυχανάλυση, ένας κοινός τόπος. Η εμβάθυνση στη δική μας ταυτότητα, η δημιουργία εσωτερικών προϋποθέσεων εξέλιξης και αφομοίωσης της πραγματικότητας που αλλάζει με ένα ζωντανό και δημιουργικό τρόπο είναι η υποσχόμενη κατεύθυνση. Η ψυχανάλυση θα συνεχίσει να έχει θέση στη σύγχρονη πραγματικότητα εφόσον είναι σε θέση να προσφέρει στους ανθρώπους μία ουσιαστική εικόνα για τον εαυτό τους και τον κόσμο τους και μία δυνατότητα αναστοχασμού και εξέλιξης στη σχέση τους με την εσωτερική και εξωτερική πραγματικότητα. Η κατανόηση αυτού που αλλάζει και του τρόπου που αλλάζεις εσύ και η δημιουργική επέμβαση σε αυτή την αλληλεπίδραση είναι το μέλλον της ψυχανάλυσης.
Ιωάννης Βαρτζόπουλος, Νίκος Λαμνίδης

An analytic journey. From the art of archery to the art of psychoanalysis (2017)

Karnac Books

This book is a journey through almost forty years of practice. Each chapter is independent of the others and develops around a speci c theme: psychoanalysis in France, transference, fathers today, psychic bisexuality, the sick body, human destructivity, and so on. The underlying thread is nonetheless the question of knowing how the drive operates between the biological body and mental functioning consisting of representations and affects, and, especially, how it gives rise to thinking.

If thinking is an ‘act of the flesh’, as the author asserts, how can we refine our understanding of the vicissitudes of the ‘mysterious leap from the mind to the body’? Furthermore, how does Freudian metapsychology still help us today in our encounters with patients? Contemporary clinical practice is sometimes bewildering: acts, violence, pain, and somatisation often replace neurotic conflicts and speech. The clinical stories related here have the aim of showing that a psychoanalysis rooted in the Freudian corpus is still alive and can continue to offer creative responses today.

Contents

Παιδικοί έρωτες (2017)

Οι Παιδικοί έρωτες, το πρώτο βιβλίο της σειράς ΣΧΟΛΗ ΑΝΗΣΥΧΩΝ ΓΟΝΕΩΝ, προέκυψε από μαγνητοφωνημένες βραδινές συζητήσεις του συγγραφέα με μια ομάδα γονέων. Ανήσυχων για αυτά που συμβαίνουν στα παιδιά τους, στο σπίτι, στο σχολείο, στην κοινωνία. Ανήσυχων επειδή δεν επαναπαύονται αλλά ζητούν να μάθουν.

Ξεκινώντας κάθε φορά από κάποιο συγκεκριμένο ερώτημα γονέα, τοποθετώντας το στο γενικό του πλαίσιο και προσφέροντας θεωρητικά και επιστημονικά κλειδιά, ο διάλογος τότε, το βιβλίο τώρα, προσπαθεί να δώσει απαντήσεις και να δημιουργήσει νέα ερωτήματα. Όλα αυτά μοιάζουν, και είναι, πολύ σοβαρά, αλλά, όπως θα διαπιστώσει ο αναγνώστης που θα αφεθεί στο κλίμα της κάθε «βραδιάς», συχνά οι αφηγήσεις είναι κωμικοτραγικές και οι στιχομυθίες έχουν κάτι από τη σωκρατική μαιευτική ειρωνεία, εαυτού και αλλήλων.Πόσο μάλλον όταν το θέμα είναι οι παιδικοί έρωτες ή, αλλιώς: Τι είναι το σεξουαλικό ένστικτο; Πότε και πώς ενεργοποιείται; Γεννιόμαστε με φύλο, ή αυτό κατασκευάζεται; Δύο, τρία, ή επτά φύλα; Είναι η ομοφυλοφιλία παθολογία; Πόσο γυμνοί να κυκλοφορούμε μπροστά στα παιδιά; Τι τους λέμε για τις ερωτικές μας σχέσεις; Τι σημαίνει η σεξουαλική προκλητικότητα των εφήβων;… Και άλλα πολλά ανομολόγητα! 

La dépression, renforcement ou inhibition des émotions: Traitement discursif et psychophysiologique des stimuli émotionnels (2016)

Editions Universitaires Européenes

Ce livre porte sur le fonctionnement mental de patients déprimés sous induction émotionnelle. La démarche de recherche clinique permet d’évaluer l’expression émotionnelle véhiculée par le langage et l’éprouvé émotionnel traduit par la conductivité cutanée au niveau psychophysiologique. Cette étude s’inscrit dans le cadre d’une vision holistique. Il s’agit d’un regard clinique sur la personne souffrant de dépression dans la singularité et la complexité de ses fonctions psychologiques et physiologiques. L’auteur propose que la dépression est loin d’être une simple forme d’indifférence et de passivité. La dépression constitue une forme active et intentionnelle de réponse qui met à distance les émotions. Etre déprimé traduit un mécanisme adaptatif et défensif destiné à protéger le moi contre la douleur morale, une hibernation émotionnelle globale pour étouffer les affects et les sensations qui risquent de le submerger.

Οιδίπους 16 Τραύμα, ΙΙ (2016)

Οιδίπους 16 - Εφηβεία

ΤΡΑΥΜΑ, ΙΙ

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α

ΣΥΝΟΜΙΛΙΑ με τον Earl Hopper 263. Η Αναλύτρια στη συνεδρία Χάρις Χατζή: Η Περίπτωση της Μάγδας 294. Σχολιάζουν ο Νίκος Κουρέτας και ο Σπύρος Μητροσύλης 304. Απαντάει η Χάρις Χατζή 324.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ Μαρία Χατζηανδρέου: Επανενεργοποίηση και Επεξεργασία του Τραύματος στη διάρκεια μιας Ανάλυσης 336.

ΚΛΙΝΙΚΑ ΚΑΙ ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ Γεωργία Χαλκιά: Η Απουσία ως Τραύμα: Από τον Freud στη Σύγχρονη Ψυχανάλυση 348.

Δομινίκη Μυλωνά: Η Ηθική και η Δεοντολογία στην Εργασία του Ψυχαναλυτή 360.

ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ

Στέλιος Φαρσαλιώτης - Στέλιος Στυλιανίδης: Το Εφήμερο ως Διαρκής Τραυματική Κατάσταση: Μια Ψυχοδυναμική Προσέγγιση του Κοινωνικού Αποκλεισμού 414.

70 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ Melanie Klein: Το Οιδιπόδειο Σύμπλεγμα υπό το Φως των Πρώιμων Αγχών 439.

Δημήτρης Τζάκσον: Περί του«Οιδιπόδειου Συμπλέγματος υπό το Φως των Πρώιμων Αγχών» της Melanie Klein 494.

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ (Επιμέλεια Γρηγόρης Μανιαδάκης)

Αμίνα Μοσκώφ: Η Φαντασίωση του Τέλειου Ταιριάσματος Καταρρέει. Suntan, του Αργύρη Παπαδηµητρόπουλου (Ελλάδα, 2016, 104΄) 504. Μαριάννα Τσιτσοπούλου: Καθώς Αναδύεται η Μνήμη. Κάποτε στην Ανατολία, του Nuri Bilge Ceylan (Τουρκία, 2011, 157΄)      508.

ΒΙΒΛΙΑ (Επιμέλεια Κώστας Ζερβός)

Σπύρος Μητροσύλης: Τα Ίχνη της Εμπειρίας. Νευρωνική Πλαστικότητα και η Συνάντηση της Βιολογίας με την Ψυχανάλυση, των François Ansermet & Pierre Magistretti 518. Μαρίλια Αϊζενστάιν: Φανατισμός στην Ψυχανάλυση. Αναταραχές στους Ψυχαναλυτικούς Θεσμούς, της Manuella Utrilla Robles 525.

Σ Η Μ Ε Ι Ω Μ Α  Τ Ω Ν  Ε Κ Δ Ο Τ Ω Ν Στο παρόν τεύχος 16 έχουμε το 2ο κύκλο της θεματολογίας «Τραύμα». Ούτως ή άλλως γνωρίζουμε ότι το τραύμα έχει περισσότερους γύρους. Στη Συνομιλία ο Earl Hopper, μας φανερώνει πώς η πορεία του από την Κοινωνιολογία στην Ψυχανάλυση τον οδήγησε σε σύνθετες κλινικές και θεωρητικές επεξεργασίες, βασισμένες πάνω σε τραυματικές ρίζες που μπόρεσαν να γίνουν σκέψη. Στην Αναλύτρια στη Συνεδρία η Χάρις Χατζή παρουσιάζει υλικό από την περάτωση μίας ανάλυσης, όπου διαφαίνονται περίπλοκα συνδετικά νήματα σε ονειρικά μοτίβα που επανακάμπτουν από την αρχική φάση. Στο σχολιασμό του ο Νίκος Κουρέτας κάνει ενδιαφέρουσες αναφορές στους διαφορετικούς τρόπους ψυχαναλυτικής ακρόασης και ανατέμνει το υλικό από τη σκοπιά της σύγχρονης ψυχολογίας του εγώ· στο σχολιασμό του Σπύρου Μητροσύλη έρχονται στο προσκήνιο αναγνώσεις μεταβιβάσεων και δομικών στοιχείων που φωτίζουν το υλικό με πολύπλευρο τρόπο. Η Χάρις Χατζή ανασυνθέτει τους σχολιασμούς και ξαναδιαβάζει το παρουσιαζόμενο υλικό με αναλυτική επιδεξιότητα. Στα Εκπαιδευτικά η Μαρία Χατζηανδρέου παρουσιάζει μία ενδιαφέρουσα αναλυτική περίπτωση όπου γίνεται σαφής η επεξεργασία του τραύματος μέσα στην αναλυτική διαδικασία και πώς ο αναλυόμενος οδηγείται στη σταδιακή διόραση. Στα Κλινικά και Θεωρητικά η Γεωργία Χαλκιά επεξεργάζεται την απουσία ως όψη του τραυματικού, σε μία ενδιαφέρουσα συμβολή στην απαρτίωση της ενορμητικής μεταψυχολογίας και της θεωρίας σχέσεων αντικειμένου. Και η Δομινίκη Μυλωνά συνεισφέρει με το άρθρο της στην ανα-ψηλάφηση των (τραυματικά βιωμένων) ζητημάτων δεοντολογίας και κανονιστικής ρύθμισης του επαγγέλματος του ψυχαναλυτή. Στις Επιστήμες και Τέχνες οι Στέλιος Φαρσαλιώτης και Στέλιος Στυλιανίδης μας μετακινούν στον χώρο του κοινωνικού τραύματος, και στην έννοια του «εφήμερου», για να διαβάσουμε μαζί τους ένα ιδιαιτέρως πρωτότυπο ερευνητικό και «κλινικό» υλικό. Στο 70 Χρόνια Μετά έχουμε το μνημειώδες άρθρο της Melanie Klein για το οιδιπόδειο σύμπλεγμα, συνοδευμένο από τον διαφωτιστικό σχολιασμό του Δημήτρη Τζάκσον, που αποκαθιστά και ορισμένες «παρεξηγήσεις» σχετικά με την Κλαϊνική σκέψη. Στον Κινηματογράφο η Αμίνα Μοσκώφ μας εισάγει στο ναρκισσιστικό αλλά και πηγαίο σύμπαν του Suntan, του Παπαδημητρόπουλου και η Μαριάννα Τσιτσοπούλου στη μαγική, «ωμή» όψη ενός κόσμου που αναζητάει τη λύτρωση, στο Κάποτε στην Ανατολία, του Ceylan. Τέλος στα Βιβλία ο Σπύρος Μητροσύλης βαδίζει με γνώση και εμβρίθεια πάνω στα Ίχνη της Εμπειρίας των Ansermet & Magistretti, που επαναπροσδιορίζουν ορισμένες εννοιολογικές βάσεις της Ψυχανάλυσης, ενώ η Μαρίλια Αιζενστάιν εντοπίζει, στο εξαιρετικό Φανατισμός στην Ψυχανάλυση. Αναταραχές στους Ψυχαναλυτικούς Θεσμούς της Utrilla Robles νήματα σκέψης άκρας πολυτιμότητας για τους σημερινούς ψυχαναλυτές.

Ιωάννης Βαρτζόπουλος, Νίκος Λαμνίδης.

Η αναλύουσα κατάσταση (2016)

Εκδόσεις Επέκεινα

Επιστημονική επιμέλεια Σπύρου Μητροσύλη

Μετάφραση Κικής Καψαμπέλη

Εισαγωγικό σημείωμα της ελληνικής έκδοσης

Ντονέ ανήκει στην ομάδα των τυπικών εκπροσώπων της γαλλικής ψυχαναλυτικής σκέψης οι οποίοι αν και διαμορφώθηκαν   ψυχιατρικά σε μία  εποχή  στην οποία η ψυχιατρική   είχε όραμα, δυναμική και ευρύτητα από ό,τι η σημερινή, αφιερώθηκε στη συνέχεια μόνο με την ψυχανάλυση, ενδεχομένως γιατί τότε θεμελιωνόταν η ψυχαναλυτική ηγεμονία στις γειτονικές επιστήμες.  

Η ψυχανάλυση της δεκαετίας του 1960 χαρακτηριζόταν  από δημιουργικότητα, πλούτο και ποικιλομορφία ιδεών. Ταυτόχρονα  ταλανιζόταν από διαμάχες σχολών, που μερικές φορές εμπεριείχαν ιδεολογικές διάφορές ή και από πρόσωπα που άφηναν ίχνη σε όλους τους νέους τότε ψυχαναλυτές.  Θα ισχυριζόμουν ότι η κατοπινή δουλειά του Ντονέ περισσότερο από άλλους  άντλησε αρκετά την καταγωγή της από το ιστορικό και πολιτισμικό περιβάλλον εκείνης της δεκαετίας . 

Συνιστά  μάλλον αναμφισβήτητο γεγονός ότι στη Γαλλία περισσότερο από αλλού τα θεσμικά ζητήματα της εκπαίδευσης και διαμόρφωσης των ψυχαναλυτών, όπως και το γενικότερο πρόβλημα της μετάδοσης της ψυχανάλυσης απετέλεσε μήλον της έριδος μεταξύ των σχολών και εν μέρει αιτία των διασπάσεων και της συγκρότησης νέων ψυχαναλυτικών ομάδων. Ο Ντονέ ως νέος ψυχαναλυτής εμπνεόμενος και από το πνεύμα του Μάη του 1968 είχε στην αρχή μία στάση έμπρακτης αμφισβήτησης απέναντι σε κάποιες πτυχές της θεσμικής πραγματικότητας του ψυχαναλυτικού θεσμού, όπως της διδακτικής λεγόμενης ανάλυσης και της ξεχωριστής κατηγορίας των αναλυτών που κατείχαν τον τίτλο του αναλυτή (titulaire). Αυτό που  είναι αξιοσημείωτο στην περίπτωσή του είναι πως η αμφισβήτηση αυτή  προϊόντος του χρόνου μετασχηματίστηκε σε ένα είδος στοχαστικής αμφισβήτησης. Αυτή η τελευταία με τη σειρά της δόμησε μία επιστημολογική  εμβάθυνση της στρατηγικής για την ψυχανάλυση έννοιας της μετάδοσης, με αποτέλεσμα η Γαλλική ψυχαναλυτική βιβλιογραφία να  καταγράψει τον Ντονέ, ως ένα από τους σημαντικούς θεωρητικούς των τροπισμών της ψυχαναλυτικής μετάδοσης. 

Η διαλογική φύση της επιχειρηματολογίας του τον οδήγησε στη σπάνια θέση να παίρνει πραγματικά μέρος στη συζήτηση – διένεξη μεταξύ σχολών, όχι με πολεμική διάθεση, αλλά με ανοικτό – ανεκτικό και απαιτητικό πνεύμα. Η φυσική κατάληξη αυτής του της πορείας ήταν ο τόπος της  εμβάθυνσης της ουσίας της ψυχαναλυτικής αγωγής. Αυτό τον τόπο  άλλωστε  ανιχνεύει μέχρι και σήμερα διαμέσου των εννοιών της αναλυτικής κατάστασης και  του πλαισίου, που εμβάθυνε με το δικό του τρόπο προτείνοντας τις έννοιες του (αναλυτικού) τόπου, του καλοσυγκερασμένου ντιβανιού  και της αναλύουσας κατάστασης. Μέσα σε αυτή την θεωρητική προσέγγιση ενέταξε τις διαφορετικές απόψεις και τις θεωρητικο-πρακτικές ανταλλαγές μεταξύ αναλυτών, ως παραρτήματα της αναλυτικής κατάστασης, ως μία εξειδικευμένη ψυχαναλυτική πρακτική που διέπεται από κάποια χαρακτηριστικά της ψυχαναλυτικής ακρόασης και ονόμασε διαναλυτική ανταλλαγή, εντάσσοντας έτσι τη διαφωνία ή την ερμηνεία της ερμηνείας σε μία διευρυμένη ψυχαναλυτική κατάσταση. 

Η δεύτερη εμπειρία που κατά τη γνώμη μου οδήγησε τον Ντονέ να αφιερώσει τη δουλειά του στην εμβάθυνση της ψυχαναλυτικής μεθόδου αποτέλεσε η εμπειρία της ψυχαναλυτικής συνέντευξης λόγω της θέσεως του διευθύνοντος του ψυχαναλυτικού κέντρου της Ψυχαναλυτικής Εταιρείας των Παρισίων και η μεγάλη πείρα που αποκόμισε από τις ψυχαναλυτικές θεραπείες που ελάμβαναν χώρα στο εν λόγω κέντρο το οποίο λειτουργούσε σαν ένα είδος εργαστηρίου που πολλαπλασίαζε την εμπειρία λόγω της ομαδικής του λειτουργίας. Η σπάνια ικανότητά του, ως σχολιαστή είχε ήδη αναδειχθεί κατά τη συγγραφή  μαζί με τον Α. Γκριν του κλασσικού πλέον βιβλίου «L’ enfant du ça» (1973) το οποίο πραγματεύεται τη λεγόμενη λευκή ψύχωση και έχει σημείο εκκίνησης το διεξοδικό σχολιασμό ενός εκ των δύο αναλυτών σχετικά με μια προκαταρκτική συνέντευξη ψυχωτικού ασθενή η οποία πραγματοποιήθηκε από τον άλλο αναλυτή. 

Ένα από τα αποτελέσματα της εξερεύνησης της ψυχαναλυτικής πρακτικής δια μέσου διάφορων  ψυχαναλυτικών τόπων από τον Ντονέ ήταν η κατανόηση της θεωρητικοποίησης και η συμβολή του στην επεξεργασία μιας επιστημολογίας της ψυχαναλυτικής θεωρίας και της σχέσης της με την ψυχαναλυτική πρακτική. Αντίθετα με την αυτάρεσκη και πολιτικώς ορθή διαπίστωση, που ακούμε συχνά, ότι στην ψυχανάλυση η σχέση μεταξύ θεωρίας και πράξης είναι αρμονική, ο Ντονέ δεν φοβήθηκε να διαπιστώσει πως υπάρχει  απόκλιση μεταξύ θεωρίας και πρακτικής η οποία όχι μόνο αποτελεί ένα σύνηθες γεγονός, αλλά γίνεται μία ηθική επιταγή κατά την ψυχαναλυτική αγωγή, ώστε να αποφευχθεί ο κίνδυνος  να μετατραπεί η κλινική σε μία καθαρή εφαρμογή της θεωρίας και ενδεχόμενη  αλλοτρίωση του αναλυόμενου.

Η αναγνώριση της απόκλισης της θεωρίας από την πράξη δεν σημαίνει όμως για τον Ντονέ παράδοση άνευ όρων σε ένα  εκλεκτικισμό όπου όλα ισχύουν. Βρισκόμαστε μεταξύ της Σκύλας και της Χάρυβδης, δηλαδή μεταξύ της μιας και μοναδικής θεωρίας που προσφέρει στον ψυχαναλυτή συνοχή αλλά και θεωρητικό κλείσιμο και του εκλεκτικισμού που λόγω του θολού και διχοτομημένου χαρακτήρα του δεν επιτρέπει στην κλινική να τον αναιρεί. Η ανεκτικότητα στην άλλη ψυχαναλυτική άποψη δεν σημαίνει για τον Ντονέ  μια ελλειμματική απαιτητικότητα στην κλινική διεύρυνση και στην αναζήτηση   συνεκτικότητας. Ο αναγνώστης του παρόντος βιβλίου έχει νομίζω τη δυνατότητα να διαπιστώσει τη σύμπραξη της ανεκτικότητας και της απαιτητικότητας του συγγραφέα διατρέχοντας κυρίως τα κλινικά παραδείγματα του βιβλίου και ειδικότερα την περιγραφή της διαφοράς\ομοιότητας ψυχαναλυτικής ψυχοθεραπείας και ψυχανάλυσης στο κεφάλαιο “για μια  λογική του τόπου”.

Αν με ρωτούσαν να συμπυκνώσω σε μία φράση την κύρια συνεισφορά του Ντονέ στην ψυχανάλυση, θα έλεγα ότι μας έδειξε με σπάνια οξύνοια,  πως η ουσία της ψυχαναλυτικής μεθόδου ενέχει ένα ιδιοσυστατικό παράδοξο, που απαρτίζεται  αφενός από την παρουσία μιας ελεγκτικής τάσης, όπως σε κάθε μέθοδο και αφετέρου από τη δήλωση της παραίτησης από κάθε έλεγχο κατά το πρότυπο του ελεύθερου συνειρμού και του θεμελιώδους κανόνα οι οποίοι θεμελιώνουν την ψυχαναλυτική διαδικασία. Η κάθε ψυχαναλυτική θεραπεία συνιστά για τον Ντονέ μια περιπέτεια που δεν γνωρίζουμε εκ των προτέρων την κατάληξή της, καθώς περικλείει  το τυχαίο που δουλειά του αναλυτή αποτελεί να το επωμιστεί. 

Αυτός μάλιστα είναι ο λόγος που εξηγεί γιατί ο Ντονέ θεωρεί χρήσιμο να διατηρείται μία διάκριση μεταξύ τεχνικής και μεθόδου με μία προτίμηση μάλλον προς την έννοια της μεθόδου διαφωνώντας με επιφανείς εκπροσώπους της αμερικάνικης ψυχανάλυσης όπως με τον Ο. Kernberg. Η ιδέα της μεθόδου παραμένει συνδεδεμένη με γενικές αρχές, κάπως αφηρημένες, και αποθαρρύνει τη φαντασίωση μιας “τεχνικής κυριαρχίας” η οποία  μπορεί να μετατραπεί σε  συνταγές που σωρεύονται  και να “εφαρμοστεί” και “μεταδοθεί” με ευκολία.

Όταν αποφασίστηκε να πραγματοποιηθεί  η μετάφραση αυτού του βιβλίου, η ιδέα ήταν να γίνουν γνωστές στο ελληνικό ψυχαναλυτικό κοινό μερικές από τις παραπάνω θέσεις του συγγραφέα, καθώς αναφέρονται κυρίως στην κλινική ψυχανάλυση που ενδιαφέρει  άμεσα τους κλινικούς και ταυτόχρονα τους παρέχει γνώσεις οι οποίες αντιπροσωπεύουν  τη «γαλλική» οπτική.  

Η ελληνική έκδοση δεν αντιστοιχεί απόλυτα στη γαλλική έκδοση του La situation analysante, καθώς με τη σύμφωνη γνώμη του συγγραφέα αποφασίσαμε να μεταφράσουμε τα κεντρικά  κεφάλαια της γαλλικής, αυτά που αντιστοιχούν στα κεφάλαια 1,2,3,4 της παρούσας έκδοσης και να  προσθέσουμε κάποια αντιπροσωπευτικά άρθρα που δημοσιεύτηκαν είτε στο πιο πρόσφατο βιβλίο L΄humour et la honte που αντιστοιχούν στα κεφάλαια 5,6,7 είτε αλλού, όπως το κεφάλαιο 8, ώστε να επιτρέψουμε στον Έλληνα αναγνώστη να επισκεφτεί και άλλες πτυχές του έργου του Ντονέ. Ακολουθήσαμε μάλιστα σε αυτό το μοντέλο της αγγλικής έκδοσης. Ωστόσο, σε αυτή τη συλλογή έλειψαν δύο άλλες θεματικές στις οποίες συνεισέφερε σημαντικά και είναι το Υπερεγώ για το οποίο αφιέρωσε τουλάχιστον  μία μονογραφία και το Χιούμορ για το οποίο επίσης αφιέρωσε κάποια πονήματα. 

Last but not least, η μετάφραση της κας Κικής Καψαμπέλη, με την οποία συνεργάστηκα εξαιρετικά, κατάφερε να αποδώσει στα ελληνικά την απαιτητική γραφή της σκέψης του συγγραφέα με αξιοθαύμαστη πιστότητα και ποιότητα, εγχείρημα δύσκολο και απαιτητικό για το οποίο την ευχαριστώ και από τη θέση αυτή, καθώς ικανοποίησε τις δικές μου προσδοκίες για τη μετάδοση της ψυχαναλυτικής προσέγγισης του αγαπητού δασκάλου και φίλου Ντονέ.

Σπύρος Μητροσύλης

Λεονάρντο ντα Βίντσι. Σχεδιάζοντας την αλήθεια, χρωματίζοντας την αχρονικότητα (2016)

Μία ψυχαναλυτική μελέτη

Εκδόσεις Αρμός

Τι συμβαίνει στην περίπτωση του αριστουργήματος γενικά και ειδικότερα στην περίπτωση ενός πίνακα που είναι ο γνωστότερος στην ιστορία της Τέχνης; Γιατί ο Λεονάρντο ντα Βίντσι δεν τελείωνε αρκετά από τα έργα του και παρ’ όλα αυτά τα έργα αυτά συνταράσσουν ακόμη, όντας πολύ ανώτερα από πολλά «τελειωμένα»; Η επιστημονική του πλευρά υπέταξε πράγματι και απερρόφησε την καλλιτεχνική; υπάρχει αντιμαχία τέχνης και επιστήμης στο έργο του αλλά και γενικότερα; Η έννοια της αλήθειας πώς σχετίζεται με την καλλιτεχνική και επιστημονική διαδρομή;

Η Τέχνη, παραμένει μία εμπειρία που συγκλονίζει τον άνθρωπο, διαχρονικά, γεννώντας πλήθος ερωτημάτων. Ο Φρόυντ σε ένα κείμενο του για το Λεονάρντο ντα Βίντσι άρθρωσε με τρόπο πρωτοποριακό απαντήσεις. Η παρούσα μελέτη, ακολουθώντας ξανά τη διαδρομή του πατέρα της ψυχανάλυσης, συνεχίζει  με βάση τα ίχνη του επιχειρώντας να κινηθεί στην αχαρτογράφητη περιοχή της καλλιτεχνικής και επιστημονικής δημιουργίας σε ενδοψυχικό επίπεδο. 

Οι ψυχικές άμυνες και τα παράδοξα τους (2016)

Τα διαβατικά (2016)

Τα διαβατικά

Κομβικά περάσματα της εκπαίδευσης στην ψυχανάλυση

Εκδόσεις Αρμός, 2016

Τα κομβικά περάσματα συνιστούν σταθμούς της συμμετοχής του νέου ψυχαναλυτή στην κοινότητα και τομές που δημιουργούν ένα νέο επίπεδο ατομικότητας. Κάθε επίπεδο ταυτότητας χαρακτηρίζεται από την πολυπλοκότητα και τη διαφοροποίηση των στοιχείων της ψυχανάλυσης που εμφανίζονται και μεταδίδονται από γενιά σε γενιά. Σε κάθε μετάβαση συντελείται και ένα είδος μυητικής που πιστοποιεί τον νέο τρόπο λειτουργίας του ψυχαναλυτή. Στο κάθε πέρασμα δένονται - με τελετουργίες μύησης – οι άγνωστες άκρες των νημάτων της συνέχειας της ύπαρξης – τις οποίες τέμνει η αλλαγή –, σχηματίζοντας κόμβους της ταυτότητας. Αυτοί οι κόμβοι υφίστανται πέρα από τη γνώση, τα νοήματα που μπορούμε να εξαγάγουμε από αυτούς είναι άπειρα. Από εδώ ξεκινάμε όταν μαντεύουμε τις επαναλήψεις και το μέλλον του ψυχαναλυτή.

Ο Πέτρος είναι ο λύκος (2016)

Ο Πέτρος είναι ο λύκος

Μελέτη της έννοιας της παιδικής συμβιωτικής ψύχωσης

Εκδόσεις Ίκαρος, 2016

Τι γίνεται όταν από την αρχή της ζωής του ένα παιδί εγκλωβίζεται σε μια συμβιωτική σχέση με τη μητέρα που δεν του αφήνει περιθώρια να αναπτυχθεί η προσωπικότητα, ο λόγος και η αυτονομία του; Πόσο σαγηνευτική αλλά και εξαρτητική μπορεί να γίνει η σχέση του με μια μητέρα-λύκο, τρομακτική για τους άλλους μα και για το ίδιο; Πώς η ταύτισή του με αυτήν, όπως την αναδεικνύει η ερμηνευτική διαδικασία της ψυχοθεραπείας, δημιουργεί ένα ισχυρό φαντασιωσικό υπόβαθρο για την ανάδυση του εαυτού του;

Μέσα από το υλικό της ψυχοθεραπείας και με γνώμονα τις θεωρίες των Μ. Mahler, Fr. Tustin, D. Meltzer και άλλων ψυχαναλυτών σχετικά με τον αυτισμό και την παιδική ψύχωση, μελετάται η ψυχοπαθολογία των πρώιμων διαταραχών της ανάπτυξης, όπως και μείζονα θέματα που αφορούν γενικά την ανάπτυξη της προσωπικότητας, βάσει της υπόθεσης ότι υπάρχει ένα αυτιστικό κέλυφος και μια ισχυρή συμβιωτική τάση στον πυρήνα της προσωπικότητας κάθε ανθρώπου.

Η υπόθεση αυτή οδηγεί τον συγγραφέα στη διεύρυνση του πλαισίου της μελέτης και τον ωθεί να αναζητήσει στην ελληνική μυθολογία μορφές της συμβιωτικής προβληματικής που αναδεικνύουν την αλληλεπίδραση του ατομικού και του κοινωνικού φαντασιακού.

«Με ακούτε; Με ακούτε; Η μάνα μου δεν έχει πεθάνει!», μου έλεγε επαναληπτικά αλλά συναισθηματικά ψυχρά μια θεραπευόμενη την επομένη του θανάτου της μητέρας της. Από την πλευρά μου, ευρισκόμενος σε μια συναισθηματική κατάσταση όπου επικρατούσε η έκπληξη, η αμηχανία, αλλά και η αγωνία, άρχισα να ανα- ρωτιέμαι: «Γιατί επιμένει στην αντιληπτική διάσταση των πραγμάτων («με ακούτε»); Τι έχει απογίνει το συναίσθημά της; Σε τι είδους αντικείμενο απευθύνεται;

Στο παράδειγμα που αναφέρω, έχουμε ψυχική σύγκρουση ή βρισκόμαστε στον χώρο της δυσκολίας της σύγκρουσης, η οποία εκφράζεται μέσα από το παράδοξο: «η μάνα μου έχει πεθάνει αλλά δεν έχει πεθάνει»; Ποιος είναι ο τόπος, εκείνο το «καταφύγιο» των ψυχικών αμυνών, στις οποίες καταφεύγουμε τόσο εκείνη όσο και εγώ;

Η κοινή προέλευση λογικής και τρέλας (2016)

Η κοινή προέλευση λογικής και τρέλας

Ψυχανάλυση και σχιζοφρένεια 

Εκδόσεις Ποταμός, 2016

Το παραλήρημα και οι ψευδαισθήσεις έχουν μόνο παρόν, δεν έχουν ούτε παρελθόν ούτε μέλλον. Οι άνθρωποι που είχαν την εμπειρία της ψύχωσης και κάποια στιγμή ελευθερώνεται ένα μέρος των βιωμάτων τους απ’ αυτήν, δεν είναι σε θέση, σε αντίθεση με τη νεύρωση, να αναγνωρίσουν την περίοδο εκείνη ως ένα οργανικό στοιχείο της προσωπικότητάς τους και της ζωής τους. Όταν βρίσκονται εντός αυτής, τους δεσμεύει πλήρως· όταν είναι εκτός αυτής, δεν την αναγνωρίζουν, ενώ συγχρόνως δεν μπορούν και να την ξεχάσουν. Ξέρουν πως είναι παρελθόν τους χωρίς όμως να τη βιώνουν έτσι, αλλά ούτε μπορούν να τη φανταστούν ως μέλλον τους. 

Αυτό που είναι ασύμβατο μ’ εμάς, ίσως είναι ζωτικό γι’ αυτούς, το δικό τους σημείο αναφοράς και αφετηρίας. Και τελικά, η έσχατη υπόθεση, ότι αυτό είναι ασύμβατο μ’ εμάς διότι η φυσική και αυτονόητη αυτογνωσία μας προκύπτει από την πλήρη αναστροφή αυτού που δεν φανταζόμαστε ότι υπήρχε στη βάση της ψυχονοητικής μας συγκρότησης: το βίωμα χωρίς παρελθόν και μέλλον, ο χρόνος που δεν συγκροτείται και ο συμβατικός χαρακτήρας της λογικής. Είναι μια εσχατολογική προσέγγιση της σχιζοφρένειας, γνωρίζοντας ότι το έσχατο δεν προσδιορίζεται, και η παραδοξότητα αυτή μας δίνει την αίσθηση ότι προσεγγίζουμε τη σχιζοφρένεια στο μέγιστο βαθμό που μπορεί ο άνθρωπος.

Ετήσια ελληνική έκδοση - Greek annual - International Journal of Psychoanalysis (2016)

Ετήσια ελληνική έκδοση - Greek annual - International Journal of Psychoanalysis

ΕΤΗΣΙΟ περιοδικό Ψυχανάλυσης - Έτος Γ΄, τεύχος 3, Δεκέμβριος 2015

Εκδότες: Ιωάννης Βαρτζόπουλος, Δημήτρης Τζάκσον

Εκδόσεις Ποταμός

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Οι πρώτες συνεντεύξεις

Η Προσανατολισμένη στη Διεργασία Ψυχαναλυτική Εργασία των Αρχικών Συνεντεύξεων και η Σημασία της Εναρκτήριας Σκηνής, Peter Wegner, μτφρ: Χρυσή Γιαννουλάκη

Τα άγχη του αναλυτή κατά την πρώτη συνέντευξη: Εμπόδια στην αναλυτική παρουσία, Mette Møller, μτφρ: Μαγδαληνή Γεωργιάκου

Επιλέγοντας έναν ασθενή ή ξεκινώντας μια ψυχαναλυτική διαδικασία, Penny Crick, μτφρ: Μαγδαληνή Γεωργιάκου

Γενικά άρθρα

Μια αναντιστοιχία νοήματος και πρόθεσης μεταξύ αναλυτή και αναλυόμενου, Jorge Luis Maldonado, μτφρ: Μάριος Σταυρογιαννόπουλος

Το σώμα της αναλύτριας και η αναλυτική διάταξη: σκέψεις σχετικά με τη σωματωμένη διάταξη και με τη συμβιωτική μεταβίβαση, Alexandra Lemma, μτφρ: Έλενα Παπαθανασοπούλου

Ο Bion και το υψηλό: Οι καταβολές ενός αισθητικού παραχδείγματος, Giuseppe Civitarese, μτφρ: Κώστας Ζερβός

Ερχόμενοι σε επαφή με ένα βωβό αυτιστικό κορίτσι δεκαεννέα μηνών: Μια κλινική αφήγηση, Luisa C. Busch de Ahumada και Jorge L. Ahumada, μτφρ: Κώστας Ζερβός

Αφιέρωμα στον Racamier

Εισαγωγή στην εργασία του Paul-Claude Racamier “Για τη ναρκισσιστική διαστροφή”, Paul Denis, μτφρ: Χάρις Χαντζή

Για την ναρκισσιστική διαστροφή, Paul-Claude Racamier, μτφρ: Κώστας Ζερβός

Για την «ναρκισσιστική διαστροφή» του Racamier, Gail Reed, μτφρ: Χάρις Χαντζή

Κινηματογράφος: Amour, Danielle Quinodoz, μτφρ: Χάρις Χαντζή

Οιδίπους 15 Εφηβεία (2016)

Οιδίπους 15 - Εφηβεία

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ με τον Βασίλη Καψαμπέλη      5
Η ΑΝΑΛΥΤΡΙΑ ΣΤΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑ
Ευανθία Κωνσταντάκη: Η Περίπτωση της Ιωάννας      27
Σχολιάζουν οι Δημήτρης Αναστασόπουλος και Ιωάννα Παναγιωτοπούλου      40
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ
Χρήστος Ζερβής: Η Εφηβεία ως Έμφυλη Επαναθεμελίωση του Υποκειμένου και οι Κίνδυνοι του Ψυχικού Κενού      53
Δημήτρης Αναστασόπουλος, Ευγενία Σουμάκη, Δημήτρης Αναγνωστόπουλος: Η Μυθολογία Της Εφηβείας      75
ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΚΑΙ ΚΛΙΝΙΚΑ
Βασιλική Βασιλοπούλου: Ξορκίζοντας τον Θάνατο…:
Ψυχοδυναμική Κατανόηση της Δερματοστιξίας      95
Βασίλης Δημόπουλος: Η Αμφισεξουαλικότητα στην Εφηβεία      106
Κώστας Νασίκας: Αυτοτραυματισμοί: Εν-γραφές χωρίς Αναγνώστη      113
Μιχάλης Πέτρου: Το ενδιάμεσο και η δοκιμασία      125
Σάββας Σαββόπουλος: Εφηβεία και Ανεπάρκεια στην Διαδικασία Ψυχικοποίησης      153
ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ
Κατερίνα Μαγγανά: Προσφυγική κρίση: Πολλαπλές Απώλειες & Δύσκολες Διεργασίες Πένθους      164
Παναγιώτης Παπαδόπουλος: Βία και Δίκαιο. Σκέψεις για μια Κριτική του Λαϊκισμού στον Φρόιντ      172
Λευτέρης Πετρόπουλος: Πεπρωμένα της μητρικής μορφής στον δυτικό πολιτισμό      188
Μαρίνος Πουργούρης: Το Οιδιπόδειο Σύμπλεγμα στο «Λουτρό»      203
Χριστίνα Μιχαλοπούλου: Ο Έφηβος του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι      218
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ (Επιμέλεια Γρηγόρης Μανιαδάκης)
Γρηγόρης Βασλαματζής: Προς Αναζήτηση Προσώπου. Σκέψεις για τον Birdman του Iñárritu      228
Ιωάννης Βαρτζόπουλος: Ο Εχθρός μου. Ένας εξουθενωτικός ρεαλισμός, του Γιώργου Τσεμπερόπουλου      231
ΒΙΒΛΙΑ (Επιμέλεια Κώστας Ζερβός)
Γρηγόρης Μανιαδάκης: The Cut and the Building of Psychoanalysis, Volume 1: Sigmund Freud and Emma Eckstein του Carlo Bonomi      235
Ιωάννης Βαρτζόπουλος: Ναρκισσισμός και Ψυχικά Φαινόμενα στην Εφηβεία. Συλλογικό Έργο. Δημήτρης Αναστασόπουλος, Αλεξάνδρα Ζαχαριά, Μάτα Ματσουκά (Επιμ.)      241
Βάσω Βασιλοπούλου: Οι ψυχοσεξουαλικές αλλαγές στην εφηβεία, των Χριστίνα Μιχαλοπούλου και Γιώργου Κίσσας      246
Χριστίνα Μιχαλοπούλου: Under the Skin της Alessandra Lemma      252

Σ Η Μ Ε Ι Ω Μ Α  Τ Ω Ν  Ε Κ Δ Ο Τ Ω Ν
Η επιλογή του θέματος της «Εφηβείας» οφειλόταν στο θεμελιώδη ρόλο της αναπτυξιακής αυτής περιόδου στην ανθρώπινη εξέλιξη, στην εκρηκτική αναδιαπραγμάτευση της πρώιμης παιδικής σεξουαλικότητας που θα οδηγήσει στη σταθεροποίηση της ταυτότητας φύλου και στην ανάληψη ενήλικου ρόλου στο κοινωνικό πεδίο. Το σώμα έχει έναν καθοριστικό ρόλο εφόσον οι αλλαγές που παρατηρούνται σε αυτό ωθούν και διαμορφώνουν τις εξελίξεις. Η μετάβαση από τη σχετική σωματική αδράνεια της λανθάνουσας περιόδου στις ραγδαίες σωματικές αλλαγές της εφηβείας δημιουργούν ένα εκρηκτικά ρευστό τοπίο.
Οι φυσιολογικές εκδηλώσεις της περιόδου αυτής αλληλοεπικαλύπτονται συχνά με τις ψυχοπαθολογικές θέτοντας δυσεπίλυτα διαγνωστικά και θεραπευτικά ερωτήματα. Η ψυχαναλυτική προσέγγιση της εφηβικής περιόδου αντιμετωπίζει ιδιαίτερα θέματα θεωρίας και τεχνικής εφόσον μια εκδήλωση με σαφές ψυχοπαθολογικό βάρος στην ενήλικη περίοδο ενδεχομένως θα είχε ένα μεταβατικό χαρακτήρα στην εφηβεία. Οι αλλαγές στις σχέσεις αντικειμένου με την εγκατάλειψη των γονικών μορφοειδώλων, η μαζική επανεπένδυση του σώματος μετά την λανθάνουσα περίοδο και οι αλλαγές που αυτό συνεπιφέρει στην ναρκισσιστική ομοιόσταση είναι συμβάντα πρωτοφανούς έντασης που θέτουν ιδιαίτερες προκλήσεις τόσο στην προσωπική εξέλιξη όσο και στην ενδεχόμενη θεραπευτική προσέγγιση.
Το περιεχόμενο αυτού του τεύχους έγινε όμως δραματικά επίκαιρο με τις πρόσφατες τρομοκρατικές επιθέσεις. Στην περίοδο της εφηβείας, άτομα που θα είχαν θεωρητικά όλες τις δυνατότητες να ενσωματωθούν στην κοινωνική εξέλιξη της χώρας τους, υιοθετούν μια ριζικά διαφορετική ταυτότητα που αναφέρεται στην μακρινή χώρα καταγωγής τους, στη χώρα των προγόνων τους αναζητώντας εκεί μια αλήθεια και μια δικαίωση, την οποία εμείς δεν ήμασταν σε θέση ή δεν ήμασταν πρόθυμοι να τους δώσουμε με όρους προσιτούς και ελκυστικούς.
Οι νέοι αυτοί προτιμούν να τινάξουν στον αέρα το κορμί τους τινάζοντας συγχρόνως στον αέρα και την αυτάρεσκη πεποίθησή μας για την υπεροχή του πολιτισμού, των αξιών και του τρόπου ζωής μας. H δραματική αυτή στροφή στους περισσότερους έγινε στην εφηβεία, ορισμένοι μάλιστα απομακρύνθηκαν από τους γονείς και τους συγγενείς τους υιοθετώντας μια ριζοσπαστική ταυτότητα ξένη προς τα ήθη και την κουλτούρα της οικογένειας τους, η οποία με έκπληξη και απόγνωση παρακολουθούσε ανήμπορη την μεταστροφή τους. Η διαφυγή στο παρελθόν της καταγωγής τους, η ανάληψη μιας ριζικά διαφορετικής ταυτότητας, η πλήρης ανατροπή των αξιών δείχνουν το ιδιαίτερο βάρος του διακυβεύματος της εφηβείας και των ανυπέρβλητων προκλήσεων που αυτή συχνά θέτει στο άτομο, στην οικογένεια και στην κοινωνία. Με τον κυριολεκτικό αφανισμό του σώματος τους, συχνά δεν μένει σχεδόν κανένα ίχνος τους, δείχνουν ότι αυτό που αποτελεί την ουσιαστική προϋπόθεση και τον τελικό στόχο των σκέψεών μας, το σώμα και οι εκδηλώσεις του, αίρεται κυριολεκτικά ακυρώνοντας αυτό που αποτελεί την ουσία της ανθρώπινης υπόστασης, τη γένεση του συμβόλου και την ανοχή του πένθους που συνοδεύει την απώλεια της πρωταρχικής, σωματικής σχέσης με το μητρικό αντικείμενο.
Ιωάννης Βαρτζόπουλος, Νίκος Λαμνίδης

Τα ίχνη της εμπειρίας (2015)

Τα ίχνη της εμπειρίας

Νευρωνική πλαστικότητα και η συνάντηση της βιολογίας με την ψυχανάλυση.

Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2015 

Πρόλογος ελληνικής μετάφρασης του Ηλία Κούβελα

Ο Φρόυντ υποστήριζε τον διαχωρισμό της ψυχανάλυσης από τις νευροεπιστήμες, θεωρώντας ακόμα πρόωρο τον συγκερασμό των δύο πεδίων. Στις τελευταίες δεκαετίες του 20ού αιώνα, όμως, και μετά την αποκρυπτογράφηση του ανθρώπινου γονιδιώματος, έννοιες όπως συνείδηση και ασυνείδητο μπορούν πλέον να συζητηθούν όχι μόνο στο πλαίσιο της ψυχανάλυσης, αλλά και στο επίπεδο της νευροβιολογίας.

Το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας προέκυψε από τη συνάντηση των δύο αυτών επιστημονικών κλάδων, η οποία βασίστηκε στην κοινή διαπίστωση ότι κάθε εμπειρία αφήνει πίσω της ένα ίχνος. Η ψυχανάλυση μιλά για τα ίχνη που αφήνει η εμπειρία στην ανθρώπινη ψυχή. Πώς όμως αποτυπώνονται τα ίχνη της εμπειρίας στον εγκέφαλο και, συνολικότερα στο σώμα μας;

Σήμφωνα με τις πιο πρόσφατες επιστημονικές έρευνες, η απάντηση κρύβεται στη νευρωνική πλαστικότητα, οι μηχανισμοί της οποίας λειτουργούν ακατάπαυστα σε όλη τη διάρκεια της ζωής του ατόμου, διαμορφώνοντας καθοριστικά το μέλλον του. Καθώς τα ίχνη εγκαθίστανται στο ασυνείδητο, αναδιατάσσονται, ενώνονται ξανά και ξανά, και δημιουργούν μια ατομική εσωτερική πραγματικότητα που τελικά κάνει τον καθένα μας μοναδικό. Θα μπορούσε να πει κανείς, λοιπόν, πως είναι σαν να είμαστα «βιολογικά καθορισμένοι να μην είμαστε βιολογικά καθορισμένοι, να είμαστε ελεύθεροι».

Οιδίπους 14 Τραύμα (2015)

Οιδίπους 14 - Τραύμα

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α

Το τέλος του 2015 βρίσκει τη χώρα μας αλλά και ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο σε οδυνηρές, τραυματικές δυσχέρειες. Η έννοια του τραύματος αποτέλεσε τον πυρήνα της ψυχαναλυτικής θεώρησης από την (φροϋδική) αρχή της. Αλλά το τραύμα όρισε και ένα πεδίο δυσεπίλυτων αμφιταλαντεύσεων του ψυχισμού μεταξύ του «μέσα» και του «έξω», μεταξύ του σώματος και του περιβάλλοντος, ένα πεδίο που μέχρι σήμερα δεν έχει χάσει τίποτε από την επικαιρότητά του. Στη Συνομιλία μας η καθηγήτρια Alessandra Lemma μάς θυμίζει τόσο τις –ζωτικές για την ψυχαναλυτική θεωρία αλλά και πρακτική μας– συνδέσεις με το σώμα όσο και τις συνδέσεις με την περιβάλλουσα συλλογικότητά μας, την αναπόφευκτη και πολλαπλή κοινωνική και επιστημονική αναφορικότητα της Ψυχανάλυσης. Στην Αναλύτρια στη Συνεδρία η Αριέλλα Ασσέρ χειρίζεται με επιδεξιότητα ένα σύνθετο αναλυτικό υλικό, που καταφέρνει να «ομιλεί» με ικανοποιητική προφάνεια και που τις πτυχές του αναδεικνύουν με τις εμβριθείς παρατηρήσεις τους τόσο η Αύρα Μπεράτη όσο και ο Βασίλης Δημόπουλος. Στο παρόν τεύχος το Τραύμα έχει την πρωτοκαθεδρία. Κατ’ αρχάς με τη μορφή του ψυχαναλυτικού μας προγόνου Sάndor Ferenczi, που επανέφερε το τραύμα, με «τραυματικό» τρόπο και σκανδαλωδώς, στο κέντρο της ψυχαναλυτικής μας θεώρησης, και που τον σκιαγραφεί ο Φώτης Μπόμπος. Επίσης ως μία άλλη, πολύ σύγχρονη θεώρηση του τραυματικού, από τη σκοπιά της Ψυχοσωματικής Σχολής του Παρισιού, όπως παρουσιάζεται από τον Ιάκωβο Κλεώπα, που συνδέει κλασικές φροϋδικές απόψεις με πλήθος από σύγχρονα ρεύματα έρευνας και σκέψης. Έχουμε επίσης την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα κλινική εργασία της Αυγής Σακετοπούλου, που χρησιμοποιεί τις προηγούμενες εννοιολογήσεις αλλά και πολλές άλλες, για να αναδείξει τραυματικές δομήσεις της αναλυόμενής της, με μία συναρπαστική, ασυνείδητη διαδραμάτιση, μέσω της μυρωδιάς ελληνικού καφέ. Η εργασία του Γιάννη Κόντου που δείχνει τη μακρά αναλυτική πορεία μίας αναλυόμενης που είχε οργανώσει έναν ζωντανό-νεκρό εαυτό και πώς η ενεργητική σιωπή του αναλυτή ανέδειξε τους τραυματικούς πυρήνες και πυροδότησε την αναπαραστατική δυναμική. Και, τέλος, η εργασία της Πέγκυς Σφυρίδου, που μας μεταφέρει στην περιοχή της γειτνίασης του ατομικού με το συλλογικό/κοινωνικό τραύμα, και δείχνει κόμβους και σημεία σύνδεσης και επικοινωνιών που μπορούν να ξαναβάλουν σε λειτουργία την ψυχική ζωή, ενίοτε ακόμη και στις παρυφές της εμπεριστατωμένης αναλυτικής εργασίας. Το νέο μας τμήμα, 70 Χρόνια Μετά, θα αναφέρεται κάθε φορά σε ένα καίριο και καθοριστικό για την εξέλιξη της ψυχαναλυτικής θεωρίας κείμενο, που έχει μόλις συμπληρώσει τα 70ά του γενέθλια. Επιλέξαμε το θεμελιώδες, εκ της ιστορικής διαδρομής του, άρθρο του William Ronald Dodds Fairbairn, του 1944, που έπαιξε τόσο καθοριστικό ρόλο στην εγκαθίδρυση της θεωρίας των σχέσεων-αντικειμένου ή αντικειμενοτρόπων σχέσεων, όπως, «φαιρμπαιρνικά» έχει αποδοθεί στα ελληνικά. Στον Κινηματογράφο έχουμε αναφορές σε δύο εξαίρετες ταινίες. Στην παλαιότερη Αυτοκρατορία των Αισθήσεων, του Ôshima, με τις ατέρμονες αναζητήσεις του αντικειμένου, που με εξαιρετική μαεστρία «μοντάρει» η Ελισάβετ Παπανδρέου, και τη νεότερη Αποστολή στην Μπριζ, όπου ο Ιωάννης Α. Μαλογιάννης μάς κάνει «τράβελινγκ» στους δρόμους της ενοχής. Στα Βιβλία έχουμε την παρουσίαση από την Αριέλλα Ασσέρ του σπουδαίου βιβλίου της Ρίκας Μπενβενίστε, Αυτοί που Επέζησαν. Αντίσταση Εκτόπιση, Επιστροφή για την τραυματική αποκοπή των εβραίων συμπατριωτών μας από τον κορμό της πόλης τους, της Θεσσαλονίκης. και του βιβλίου του Stephen Aaron, Τρόμος επί Σκηνής, από την Έλενα Τερζίογλου, με την πάντοτε καίρια συνάντηση θεάτρου και ψυχισμού. Ιωάννης Βαρτζόπουλος, Νίκος Λαμνίδης